Srbija

Srbija Uvod

Srbija je prelepa zemlja brdovitog Zapadnog Balkana, među 10 zemalja u Evropi koje morate posetiti, jer je iznad svih očekivanja - jedinstveno autentičan deo jugoistočne Evrope. Srbija je riznica bogate istorije i kulturnog nasleđa iz rimskog, vizantijskog, srednjovekovnog i modernog doba. Srbija je strateški i dragocen deo Balkana, pun uzbudljivih raznolikosti i prijatnih iznenađenja, bogat tradicijom i očuvanim prirodnim i kulturnim dobrima.

Lista zaštićenih kulturnih dobara Srbije obuhvata 156 nepokretnih dobara od izuzetnog značaja, među kojima je 6 na UNESCO listi svetske kulturne baštine. Lista zaštićenih prirodnih dobara Srbije uključuje 5 Nacionalnih Parkova, 10 Parkova prirode, 14 Predela izuzetnih odlika, 72 Prirodnih Rezervata i Specijalnih Rezervata Prirode, 287 Spomenika Prirode itd...

Srbija je zemlja izuzetno gostoprimljivih ljudi, zavodljivih specifičnosti, nesvakidašnjih ritmova, nezaboravnih tonova, odlične zabave i čarobnih mirisa, koje prati bogatstvo "mentalnih ukusa".

Novak-Djokovic-Serbia
[You must be registered and logged in to see this image.]

Ljudi Srbije su najbolji brand ! Mnogi za Srbe kažu da su veoma srdačni, ponosni, hrabri, otvoreni, strastveni, preduzimljivi, velikodušni, brižni i izuzetno gostoprimljivi. Srbi su uglavnom snažne "balkanske genetike", maštoviti i kreativni, ali i veoma porodični. Uzastopno stradanje pod stranim osvajačima doprinelo je neustrašivosti i plemenitosti Srba. Srbi su emotivni i često dostojanstveno govore o svojoj istoriji i očekivanjima. Najverovatnije zahvaljujući naslednoj genetici, Srbi su veoma istrajni, energični i pozitivni. Rade na razvoju svoje voljene Srbije i raduju se budućnosti, iako svesni problema sa kojima se zemlja suočava /ratovi na Balkanu i 15 godina izolacije je uništilo jaku privredu nekadašnje Jugoslavije/.

Beograd i drugi veliki gradovi su gusto naseljeni i u njima je izvanredno živo. Noćni život u Srbiji i Beogradu je potpuno neverovatno iskustvo, koju mnogi ocenjuju najboljim u Evropi, zbog prijatnih mesta i ljudi, koji znaju da se opuste i druže. Beograd, glavni grad Srbije nudi povoljan život metropole na raskrsnici Centralne i Istočne Evrope, zahvaljujući mnoštvu kafića i restorana i raskošnoj umetnosti i književnosti. Posetioci Beograda iz drugih delova Srbije smatraju glavni grad Srbije užurbanim, misterioznim, prihvatljivim i definitivno nezapadnim.

Van gradova je život stanovnika sela u Srbiji mnogo, mnogo mirniji. U selima Srbije ste opijeni mirisima prirode i čistim vazduhom, pijući vodu sa svežih planinskih izvora. Seoski poslovi se obavljaju ručno, korišćenjem starog oruđa i malih traktora. Ljudi imaju vremena da sednu i uživaju u jakoj kafi, domaćoj rakiji ili cigareti, jer je ta kofeinska kombinacija mnogima omiljeni svakodnevni ritual. U seoskim područjima Srbije su način života i odeća lokalnog stanovništva jednostavni i tradicionalni. Nedelja je dan odmora, te i oni koji nisu vernici, nastoje da ne rade nedeljom.

Ljudi u Srbiji /pogotovo mlade generacije/ znaju pomalo engleski jezik, što olakšava komunikaciju sa gostima iz inostranstva. Turisti, posebno Amerikanci, nisu još uvek česti gosti u Srbiji, ali je stanovništvo uvek oduševljeno interesovanjem posetilaca za srpsku kulturu i istoriju. Rukovanje sa predstavljanjem je u Srbiji uobičajeni način pozdrava muških i ženskih osoba. Rukovanje je oblik poštovanja i čak se smatra nepristojnim međusobno upoznavanje bez rukovanja. Kada se osobe bolje poznaju, pri susretu se tri puta se poljube, što je u skladu je sa pravoslavnim običajima u Srbiji i predstavlja opšti način pozdravljanja bliskih osoba.

Milorad-Cavic-Serbia

[You must be registered and logged in to see this image.]

Srbija je pretežno planinska zemlja, sa 27% ukupne teritorije prekrivene šumama u centralnim i južnim područjima, dok je prostrana ravnica Vojvodina u severnom delu zemlje. Veliki planinski deo zapadne i južne Srbije obuhvata nekoliko najznačajnijih planinskih sistema Balkana : Dinarski planinski sistem na zapadu, severne Prokletije i Šar planina u jugozapadnom delu, dok je planina Balkan u Istočnoj Srbiji. Padine planina Srbije se u severnom delu zemlje spuštaju prema rekama Dunavu i Savi, dok se njihovim rekama i pritokama napajaju reka Drina, koja čini deo zapadne granice, Kolubara, Morava i Timok. Severoistočni deo Srbije je plodna ravnica Dunava, u koga se ulivaju Sava, Tisa i Morava. Brojna jezera u Srbiji su prirodna i veštačka i odlikuje ih smaragdna voda i očuvana priroda, te su dragocena odredišta ribolovaca i lovaca, ali i mnogobrojnih turista.

Srbija je podeljena na 29 okruga, od kojih se 5 nalazi na Kosovu i Metohiji, trenutno pod upravom UN-a i posebnog okruga Grada Beograda. Okruzi su podeljeni na 108 Opština.

Južni Sloveni (ili Jugosloveni) su jedna od pet glavnih etničkih grupa na Balkanskom poluostrvu, koju čine Srbi, Hrvati i Slovenci. Iako je pokret političkog ujedinjenja ovih naroda započeo početkom 19. veka, južni Sloveni su istorijski bili podeljeni i pod upravom različitih sila, kao što su Turska, Italija, Austrija, Mađarska i Bugarska.

U Srbiji, po popisu iz 2006. godine živi 9797000 stanovnika, koje čine većinski Srbi, te ostale nacionale zajednice - Albanci, Mađari, Slovaci, Rusini, Rumuni, Hrvati, Crnogorci, Bugari i Makedonci i drugi. Vojvodina je jedna od etnički najraznovrsnijih teritorija u Evropi, sa više od 25 različitih nacionalnih zajednica. Prema poslednjem popisu iz 2002. godine, pokrajina Vojvodina ima oko 2 miliona stanovnika, od kojih su 65% Srbi, 14,3% Mađari, 2,79% Slovaci, 2,78 Hrvati, neopredeljeni 2,71%, Jugosloveni 2,45%, Crnogorci 1,75%, Rumuni 1,50%, Romi 1,43%, Bunevci 0,97%, Rusini 0,77%, Makedonci 0,58%, regionalno opredeljeni 0,50%, Ukrajinci 0,23% i druge nacionalne zajednice – Albanci, Slovenci, Nemci, Poljaci, Kinezi ....

Po Ustavu Srbije, zvanični jezik u Srbiji je srpski, dok su u Vojvodini sledeći jezici takođe zvanični – rumunski, rusinski, mađarski, slovački i hrvatski, a na Kosovu i Metohiji je zvanični jezik albanski.

Ćirilica je zvanično pismo u Srbiji, ali se uporedo koristi i latinica. Srpsko ćirilično pravilo Vuka Stefanovića Karadžića glasi : "Piši kao što govoriš, čitaj kako je napisano" Vuk Stefanović Karadžic.Zbog istorijskih razloga, srpski, koji je nekada bio deo srpsko-hrvatskog ujedinjenja je doneo upotrebu latinice. Ćirilično pismo, poznato i kao azbuka, po starom nazivu slova kojima počinje je pismo koje koriste neki istočni i južnoslovenski jezici – beloruski, bugarski, makedonski, ruski, rusinski, srpski i ukrajinski, kao i mnogi drugi jezici nekadašnjeg Sovjetskog Saveza, Azije i Istočne Evrope.

Srbija, kojom teče Dunav, prošarana šljivicima i podeljena planinama prekrivenim divljim cvećem je jedna od davno zaboravljenih lepotica Evrope. Srbija je zemlja bogate kulture, duboke religije i divlje prirode. Posetioci Srbije mogu uživati u srednjovekovnim manastirima, smeštenim u podnožjima planina vekovima, prekrasnim vodopadima, toplim lekovitim izvorima, domaćem vinu i njenim prijatnim stanovnicima.
Srbija ima mali broj stanovnika na relativno velikoj teritoriji. Veći deo nenastanjene teritorije Srbije obuhvataju zaštićeni nacionalni parkovi. Srbija ima pet veličanstvenih nacionalnih Parkova, koji su staništa praistorijske flore, sa vodopadima, pećinama i divljom lepotom, koja je odlika ove neobeležene zemlje. Oni koji posete divlje predele Srbije su oduševljeni nepoznatim lepotama seoskog ambijenta Srbije.
Planine Srbije su lako dostupne i predstavljaju izvanrednu destinaciju za odmor, tokom čitave godine. Skijaška sezona u Srbiji je duga, zahvaljujući svežem snegu. Planine Tara, Kopaonik i Golija su vrhunski zimski i letnji centri, sa obiljem zelenila tokom čitave godine. Ski centar Brezovica na planini Šari, na nadmorskoj visini od preko 2200 metara je najbolji ski centar Srbije, kao i mesto bogatog lova u vansezoni.
Srbija je dugo bila zanimljiva turistička destinacija onima koji žele da poboljšaju zdravlje u nekoj od brojnih lekovitih banja. Lekoviti izvori, čist planinski vazduh i blaga klima su odlične odlike lekovitih i zdravstvenih banja Srbije. Najpoznatija banja u Srbiji je Vrnjačka Banja, koja postoji više od 120 godina. U Vrnjačkoj Banji postoji nekoliko prirodnih izvora, čija je voda lekovita. Vrnjačka Banja se nalazi na području, koje je od 12. veka dragoceno za kulturu, arheologiju i istoriju Srbije.

Sela Srbije su prava riznica narodnih običaja i jedinstvenog gostoprimstva lokalnog stanovništva. Jedna stvar koju ne možete poreći o svadbama u Srbiji je da su svadbarska veselja nezaboravna. Zavetovanje dvoje ljudi jedno drugome pred drugima je uobičajeni ritual svadbe u Srbiji. Da bi svadba ostala u sećanju, mnogi se odlučuju za venčanje na neobičnim mestima u Srbiji – neobična i nezaboravna svadba znači dobar početak zajedničkoj života.

Raskošna priroda, drevna istorija i izvanredna kultura Srbije su vrednosti koje treba upoznati. Srbija je zemlja bogate istorije i brojnih kulturnih spomenika i veličanstvenih znamenitosti. Srbija je, skrivena od sveta vlašću vladara i decenijskim ratom, dočekala da se pokaže i predstavi svetu svojom suštinom – kao riznica moderne Evrope.

Slava – zaštitnik svetac je božanski oblik pravoslavlja, duboko ukorenjen u srpskom tradicionalnom biću. Slava je posebna odlika srpskog naroda, koju proslavljaju jedino Srbi. Duboki smisao slavljenja slave leži u najprosvetljenijem savršenstvu srpskog naroda – savršenstvu svetog čoveka, koji je čovek oslobođen od zemaljskog života, čist od nepravde i taštine, čovek ispunjen ljubavlju prema Bogu i ljudima, neustrašiv prema smrti, jednom rečju – čovek duševan !
Za slavu se okupi čitava porodica, kada je sve pripremljeno, uključujući tradicionalnu hranu - "slavski kolač" i "koljivo". "Slavski kolač" bukvalno znači slavska torta, mada je zapravo više slična hlebu. U zavisnosti od perioda kada se slavi slava, posni ili mrsni period u godini, slavski kolač se priprema sa jajima, maslacom i mlekom ili bez ovih namirnica. Vrh slavskog kolača se ukrašava znakom krsta goluba mira i drugim simbolima, vezanim za porodicu. "Koljivo" (takođe "žito") se priprema od kuvane pšenice. Koljivo može biti pripremljeno na razne načine, ali se najčešće koriste orasi, oraščić i ili karanfilić i med. Pšenica je simbol Hristovog Uskrsnuća i uskrsnuća pokojnika članova porodice. Ukoliko slava pada u periodu posta, pripremaju se posna jela – od namirnica koje nisu životinjskog porekla, odnosno kada nije post, za slavu se služe se mrsna jela - pripremljena od sadržaja životinjskog porekla, te se za slave u Srbiji kaže da su posne ili mrsne. Na dan slave, porodica ide u crkvu i prisustvuje liturgiji i učestvuje u Svetom Pričešću. Posle liturgije, sveštenik je pozvan u kuću domaćina slave, gde on služi kratku liturgiju kojom priziva poštovanje sveca, blagosilja slavski kolač i koljivo, kao i slavsku sveću. Iako nije neophodno, sveštenik takođe blagosilja kuću i služi kratku liturgiju za upokojene rođake.

Ruski diplomata i naučnik Ivan Stepanovič Jastrebov 1886. godine piše o važnom srpskom običaju slavi - "Slava se slavi kod Srba ne samo u Srbiji, već i u Austriji, Mađarskoj, Bosni, Crnoj Gori, Kosovu, Moravi i području Prizrena, kao i u područjima oko Skopja, Velesa, Prilepa, Bitole i Ohrida, uključujući takođe i Debar i okolinu Tetova. Svi stanovnici u pomenutim krajevima takođe govore slovensko-srpskim dijalektom i smatraju ovaj običaj slave svetinjom."

Najčešće slave u Srbiji su Sveti Nikola – 19. decembarm Sveti Đorđe – 6. maj, Sveti Jovan Krstitelj – 20. januar, Sveti Dimitrije – 8. novembar i Sveti Arhanđel Mihajlo – 21. novembar. Srpska Pravoslavna Crkva koristi Julijanski kalendar, koji je bio u upotrebi do 20. veka kao narodni kalendar, posebno u pravoslavnim zemljama, ali je zamenjen novom verzijom Gregorijanskog kalendara. Još uvek se koristi u nekim pravoslavnim crkvama, među kojima su Srpska Pravoslavna Crkva, Sveta Gora u Grčkoj i Berberi u Južnoj Africi.

U Srbiji, u kojoj je Julijanski kalendar poštovan kao zvanični kalendar, po tradiciji Srpske Pravoslavne Crkve, je Nova godina prvi put proslavljena 31. decembra 1919. godine, kada je Kralj Aleksandar Karađorđević prihvatio Gregorijanski kalendar, kao nacionalni kalendar.

izvor:panacomp

Arheologija Srbije

[You must be registered and logged in to see this image.]

Srbija je poznata po mnogobrojnim vrhunskim arheološkim nalazištima, među kojima je najstarije ljudsko naselje Lepenski Vir, staro 10000 godina. Pored spektakularnih otkrića u praistorijskom nalazištu Lepenskom Viru, u Srbiji se nalazi mnoštvo rimskih i vizantijskih kulturnih spomenika, Beogradska tvrđava Kalemegdan, Viminacium, Felix Romuliana, Mediana, Iustiniana Prima, Ulpijana - Iustiniana Secunda, Trajanova Tabla i mnogi drugi jedinstveni lokaliteti...

izvor:panacomp

Caričin grad - Iustiniana Prima

"Caričin Grad" - Iustinana Prima je zahvaljujući svojoj ustanovljenoj crkvenoj i vojnoj arhitekturi, urbanom planiranju, gradnji kuća i velelepnim ostacima materijalne kulture, jedno od najznačajnijih ranovizantijskih arheoloških nalazišta na Balkanu. Caričin Grad stoga na jedinstven način omogućava buduća arheološka istraživanja. Najraniji tragovi života ljudi na ovom području potiču iz mlađeg kamenog doba ili neolita, oko 3000. godine pre nove ere. Ostaci kasnoantičkog grada Justiniane Prime - zadužbine vizantijskog cara Justinijana I, rođenog u obližnjem u selu "Taurisium", potvrđuju činjenicu da je na ovom mestu u 6. veku n.e. postojao jedan od najvećih i najbogatijih vizantijskih gradova. Carica Teodora, lepa i ambiciozna žena cara Justinijana, koji ju je neizmerno voleo, rođena je u selu Lebane, te je značajno uticala na svog mudrog i moćnog muža da izgradi ovako raskošni urbani centar.

Iustiniana Prima - Caričin Grad se, kao utvrđeno urbano naselje sastojala od tri dela : Srednji, Donji i Gornji Grad Caričinog Grada, bogat mnoštvom vizantijskih palata i bazilika, opasana bedemom sa kulama. Iustiniana Prima - Caričin Grad je bila na vrhuncu slave svega osam decenija, od 535. do 615. godine, prostirući se na površini od 42000 m2. Caričin Grad - Iustiniana Prima je predstavljao administrativni i crkveni centar čitave zapadne Ilirije /tadašnje vizantijske pokrajine, koja je danas centralni Balkan/. Na arheološkom nalazištu Caričin Grad je otkriveno devet vizantijskih bazilika i crkva sa krstinicom, koje su građene opekom, sa podovima ukrašenim mozaicima. Rezidencija pod nazivom "Villa Urbana", sa trpezarijom i apsidom je delimično istražena. Istraživanja na Caričinom gradu su otkrila kompleks trobrodne bazilike sa transeptom dugim 45 metara u južnom delu Donjeg grada /Urbs Meridionalis/. Ove građevine predstavljaju najmonumentalnije primere vizantijske arhitekture na Balkanu.

Ubrzo nakon smrti cara Justinijana, Caričin Grad osvajaju brojna slovenska plemena, te je početkom 7 veka n.e. prepušten nestanku i propadanju. Pretpostavlja se da je propadanje Caričinog Grada bilo uslovljeno u prvom redu zapuštanjem vodosnabdevanja, po svoj prilici uništenjem akvadukta i presušivanjem akumulacije na Caričinskoj Reci. Caričin grad - Iustiniana Prima se nalazi 28 km od Leskovca i 8 km severozapadno od Lebana, u podnožju planine Radan u južnoj Srbiji.

Caricin grad-SrbijaCaricin grad-Lebane-SrbijaCaricin grad-Lebane-Srbija

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Arheološko nalazište Diana

Na visokoj steni iznad Dunava, na Karatašu, u blizini Kladova, nalaze se ostaci Diane, jednog od najvećih i najočuvanijih rimskih i ranovizantijskih utvrđenja (kastruma) na Dunavu. Utvrdjenje Diana izgrađeno je od kamena tesanika u vreme cara Trajana, verovatno 100-101. godine, istovremeno sa prokopavanjem kanala, kada je omogućena bezbednija plovidba Dunavom. U ovom delu je Dunav veoma buran, sa mnogo virova, brzaka i podvodnih stena koji gotovo onemogucavaju plovidbu, sto je upravo bio razlog sto je Car Trajan izgradio kanal paralelan sa Dunavom, povezan sa neprohodnim delom koji je onemogucavao nesmetanu plovidbu Dunavom. Diana je pravougaoni kastrum dimenzija 100 sa 200 m, sa uvučenim kulama na bedemima. Konačan izgled tvrdjava Diana dobija krajem 3. i početkom 4. veka dodavanjem bedema sa isturenim kulama koji se prostiru ka Dunavu, zatvarajući i štiteći deo obale.

Sredinom 5. veka utvrdjenje Dianu razaraju ga Huni, a oko 530. godine obnavlja ga car Justinijan. Pored ostataka bedema sa kapijama i kulama, u unutrašnjosti utvrđenja Diana otkrivene su vojne barake i drugi objekti, a iznad bedema utvrđeno je postojanje svetilišta, nekropole i manjeg naselja. Izuzetan arheološki materijal (raznovrsni predmeti za svakodnevnu upotrebu, skulpture od mermera i bronze) ukazuje da je pored uloge vezane za odbranu kanala, na Diani postojao značajan ekonomski centar sa pristaništem.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Fafos - arheološko nalazište

Velika rudna ležošta u centru Balkana su neolitskom stanovništvu omogućila rana otkrića metalurgije. Značajna količina malahita u nekim nalazištima vinčanske kulture su protumačena kao povezana sa počecima metalurgije. Malahit je uglavnom pronađen u obliku amorfnih komada rude, tako da je verovatno prvenstveno korišćen u primitivnoj metalurgiji i sporedno u izradi kamenih delova nakita.

Fafos se nalazi se na periferiji Kosovske Mitrovice. Od dva naselja 200 metara udaljena jedno od drugog, najstarije naselje su osnovali nosioci vinčanske kulture. Prva staništa su im bila u obliku poluukopanih kuća. Podizanjem većeg broja nadzemnih kuća, napuštaju ova prvobitna staništa, pa naselje doživljava duži period razvitka. Oba Fafos naselja su uništena u požaru. Raznovrsni predmeti za svakodnevnu upotrebu, kao i veliki broj kultnih predmeta – ritualnih vaza, žrtvenika i antropomorfnih figurina, svedoče o bogatom životu stanovnika Fafosa. Stojeća figurina of terakote muškarca sa rogatom životinskom glavom /maskom/, pažljivo obrađenih rogova je pronađena na arheološkom nalazištu Fafos. Keramičke figure pronađene u Fafosu odlikuju polukružne oči i presavijene ruke, sa mišicama gornjih ruku izraženim u glini. Noge su blizu spojene. Na arheološkom nalazištu Fafos, naselju iz kasnog perioda vinčanske kulture su zabeleženi brojni i značajni ostaci prirodnog minerala bakra, koji je petrološkim ispitivanjem definisan kao malahit sa okridom bakra i azuritom.

izvor:panacomp

Gamzigrad - Felix Romuliana - Galerijusova palata


Felix Romuliana je izvanredno arheološko nalazište u Srbiji. U selu Gamzigrad, južno od Dunava, 11 km od Zaječara i 238 km od Beograda, na površini od 6,5 ha nalaze se ostaci veličanstvene kasnoantičke carske palate Felix Romuliana, utvrđene velikim odbrambenim zidinama, sa malenim seštougaonim kulama. Carska Palata Felix Romuliana je izgrađena između 297. i 311. godine naše ere, po zamisli rimskog imperatora Gaja Valerija Galerija Maksimijana, u raskošnom stilu antičke arhitekture, nakon pobede nad Persijancima. Izgradnjom carske palate Felix Romuliane sa ciljem da bude bezbedno boravište, ovaj kraj i njegov osnivač dobijaju veliki značaj. Moćni harizmatični imperator Galerijus je rođen u ovoj raskošnoj palati, /bio zet Cara Dioklecijana/, a posle smrti je sahranjen na obližnjem brdu Magura, udaljenom oko 1 km istočno od palate, gde se i danas nalaze ostaci carskog mauzoleja i spomenika posvećenog Imperatoru i njegovoj majci, uz koju je sahranjen. Kraljica majka Romula je bila paganska sveštenica, po kojoj je palata i naselje nazvano. Imperator Galerije je pred svoju smrt, 30. aprila 311. godine u Nikomediji, doneo Edikt o toleranciji vera, prvi akt u kome se ozakonjuju prava hrišćana, što potvrđuje hrišćansko nasleđe Felix Romulijane.

Arheološka ispokapavanja u carskoj palati Felix Romuliana su otkrila carsku rezidenciju sa mozaicima izvanredne lepote, prelepu statuu imperatora Galerijusa, hram posvećen božanstvima Jupitera i Herkula, važne ekonomske objekte, javna kupatila i veličanstvene slavoluke na ulazu u palatu. Na njima je natpis Felix Romuliana, što znači "Srecna Romulijana". Objekti carske palate Felix Romuliane su raskošno ukrašeni freskama, štukaturom, podnim mozaicima sa figuralnim i geometrijskim motivima. Arhitektura carskog kompleksa Felix Romuliane je bogata u materijalima i poseduje visok kvalitet ukrasne arhitektonske skulpture stubova, kapitela, zidova, kao i skulpturalnog ukrašavanja. Oko polovine 5. veka su gotovo sve građevine carske palate Felix Romuliane okružene zidinama izgorele i uništene. Felix Romuliana je konačno obnovljena, ali je njen izgled potpuno promenjen. Tokom 6. veka je Felix Romuliana bila naselje zemljoradnika i zanatlija. Početkom 7. veka je Felix Romuliana napuštena i ostaje u tom stanju do naseljavanja Slovena u 11. veku, koji su tu imali svoje utvrđenje.

Od 2007. godine je carska palata Felix Romuliana deo UNESCO svetske kulturne baštine i meta znatiželjnih posetilaca, kao i mnogobrojnih istraživača i arheoloških stručnjaka iz Srbije i čitavog sveta.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Golubačka tvrđava

Golubačka tvrdjava se nalazi na 4 kilometra nizvodno od Golupca, na strmim liticama, pre ulaska u veličanstvenu Djerdapsku klisuru. Sagrađena ja na stenovitim padinama manjeg uzvišenja, na kraju Homoljskih planina. Ostaci utvrđenog grada Golupca prate izgled terena na kome se nalazi. Sačuvana je narodna priča o nastanku imena ovog utvrđenog mesta, po kojoj je u gradu nekada živela lepa devojka po imenu Golubana. Priče o njenoj lepoti stigle su i do turskog paše, koji ju je prosio i donosio darove, da bi se udala za njega. Devojka ga je, kao i ostale prosce, odbila. Paša je naredio da se Golubana kazni, tako da su devojku vezali za jednu stenu iznad Dunava, ptice su unakazile njeno telo, te je izdahnula. Uspomena na nju i njenu lepotu i tužnu sudbinu su ostale u narodu, te je mesto u kome je živela, dobilo naziv Golubac.Ne zna se tačno ko je i kada podigao Golubačku tvrdjavu. Prvi put se spominje nakon smrti kralja Dragutina, 1316. godine, kao tvrdjava sa ugarskom posadom. Car Lazar je bezuspešno pokusavao da osvoji Golubačku trvdjavu, da bi početkom 15. veka ipak došla u srpski posed. Nakon smrti despota Stefana /1427. godine/, Turci napreduju u svojim osvajanjima teritorija Ugarske, te osvajaju i tvrdjavu Golubac i drže je u svom posedu sve do početka 19. veka.

Golubačka tvrdjava ima devet visokih četvorougaonih kula, povezanih sa ozupčenom šetnom stazom. Bila je podeljeno na Unutrašnje i Spoljašnje utvrdjenje. Na višem delu Unutrašnjeg utvrdjenja Golubačke tvrdjave nalazile su se citadela i tri kule spojene bedemima, a na citadeli je bila glavna kula i verovatno, žitnica i cisterna za vodu. U nižem delu Golubačke tvrdjave na Dunavu, nalaze se ostaci dvospratne monumentalne palate iz prve polovine 15. veka, uz koju je izgradjena šestospratna kula za odbranu i stanovanje. U okviru Spoljašnjeg utvrdjenja postojala je kapija sa drvenim mostom preko vodenog rova i dve kule. Priobalni deo Golubačke tvrdjave je imao pristanište uz koje su Turci dogradili nisku okruglu topovsku kulu.

Tokom tridesetih godina 20. veka kroz Golubačku tvrđavu je probijen magistralni put, a ulazna kapija je srušena. Arheološka istraživanja, obnova i konzervacija Golubačke tvrdjave su vršena tokom sedme i osme decenije 20. veka, a nakon toga su radovi prekinuti. Danas je Golubačka tvrdjava urasla u vegetacija, unutrašnji drveni prilazi kulama su truli, pa je posmatranje tvrdjave bezbedno samo spolja, odnosno sa vode. U buducnosti se planira izmeštanje dela magistralnog puta koji prolazi kroz Golubačku tvrdjavu, kao i osvetljenje ovog jedinstveno očuvanog, kolosalnog utvrđenja.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Arheološko nalazište Kale - Krševica

U selu Krševica u južnoj Srbiji, na platou Krševičke reke, pronađeni su ostaci urbanog naselja, čiji najstariji nalazi potiču sa kraja bronzanog i iz starijeg gvozdenog doba - 12. do 7. vek pre nove ere, dok značajni slojevi sa ostacima arhitekture i mnogobrojnim pokretnim nalazima odgovaraju rasponu od početka 4. do prvih decenija 3. veka pre n.e. Damastion je bio drevni grad koga je u svojim radovima pominjao Strabon, bez tačne naznake o njegovom položaju. Istorija Damastiona počinje u 13. veku p.n.e, kada se spominje kao naselje sa elementima urbanog akropolisa, sagrađeno po grčkom modelu, koje je dostiglo svoj vrhunac u vreme Filipa Makedonskog i Aleksandra Velikog. Postoji nekoliko pretpostavki o položaju ovog grada. Damastion ili Damastium je naselje Ilirsko-Panonskog regiona, verovatno u blizini današnjeg Kosova i Metohije, poznato po rudnicima srebra. Pronađen je novac sa natpisom Damastion, koji potiče iz južne Srbije, istočne Makedonije i zapadne Bugarske. Najnovija arheološa istraživanja potvrđuju pretpostavku o položaju Damastiona na obroncima planine Rujan, u selu Krševica, 15 km jugoistočno od Vranja /južna Srbija/. Grad Damastrion je bio naseljen ilirskim/dardanskim plemenom Damastini, kojim je u 4. veku p.n.e upravljao kralj Bardyllis. Grad Damastion je u starom veku bio poznat po srebrnim rudnicima, čija pozicija, kao i samog grada, danas još nije utvrđena. U 5. veku p.n.e. su grad Damastion zauzeli Grci iz Egine. Protok novca grada Damasitona, uključivao je Dardaniju /današnja teritorija Kosova i doline Morave/ i dalje, kao i zapadnu i južnu Jadransku obalu.

Grad Damastion i njegove rudnike srebra je osvojio Filip II Makedonski, posle pobede nad dardanskim kraljem Bardilisom. Posle 5. veka pre nove ere i Peloponeskih ratova, izbegli Grci iz Egine i grada Mende osnovali su grad Damastion, čuven po kovanju srebrnog novca i izvozu tog plemenitog metala, koji su vadili iz okolnih rudnika. U okolini Krševice, kako svedoče i toponimi, bilo je dosta rudnika olova i srebra koji su se koristili od najstarijih vremena do Sasa, pa i kasnije. Na Krševici je nađen i srebrni novac damastion. U naseobini koja ima sve odlike urabnog naselja živelo se luksuzno. Nađena je luksuzna keramika, po amforama se vidi da je vino i maslinovo ulje ovde dopremano sa Tasosa i iz Mende, a zauzvrat na jug je putovalo srebro. Najveći deo naselja Damastiona se nalazio na padinama ispod akropole, a poslednje tri godine arheolozi istražuju podnožje lokaliteta, jer je tu otkriven, osim monumentalnog rezervoara za vodu, koji je jedina sasvim očuvana antička građevina, i niz zdanja, i masivna obaloutvrda, bedem uz Krševičku reku. Bezmalo je proteklo dve i po hiljade godina od nastanka naselja Damastion, koje su učinile svoje. Vekovima je podgrađe zatrpavano, što nanosima reke, što zemljom sa uzvišice nad njim. Otkriven je čitav niz peći za pečenje hleba. Uz zapadni bok rezervoara - najstarije i potpuno očuvane antičke građevine, jedine takve kod nas, ka padini - otkriveni su ogromni pitosi, ali i veliki blokovi kamena sa dosta materijala.

Kale /turski naziv za utvrđenje/ se nalazi u blizini Bujanovca, na jednom od najviših uzvišenja koja se spuštaju sa vrhova planine Rujan prema Južnoj Moravi i vranjskoj dolini. Naselje Kale je imalo izuzetan strateški položaj, a najstariji nalazi potiču iz kasno-bronzane i rane gvozdene ere. Najvažniji ostaci ruševine građevina, kao i bogatstvo arheološkog materijala imaju svojstva urbanog naselja iz 4. veka i prvih decenija 3. veka p.n.e. Centar naselja Kale i okolina koja se prostire do doline Krševičke reke, su zauzimali površinu od oko 5 hektara. U podnožju brda se danas nalaze seoske kuće sa baštama, a kameni blokovi uzeti sa obližnjeg nalazišta se još uvek mogu videti u zidovima seoskih kuća. Današnje naselje leži upravo ispod prostora starog naselja, a prema brojnim podacima, ovde se nalaze i grobovi drevnih stanovnika. Grad je bio zaštićen sa dve strane širokim zidom, dok su ostaci građevina iz različitih perioda gradnje, na koje su često uticali rečni nanosi, pronađeni na zaravni. Skup građevina koje potiču iz poslednjeg nanosa je pronađen u središtu naselja. Istočne i severne građevine sa nekoliko prostorija su bile izgrađene od kamena i cigle sušene na sunčevim zracima i pokrivene velikim crepovima. Naselje Kale se takođe prostiralo preko severoistočnih padina prema reci, ali zbog gustog zelenila, istraživanje ovog područja je još uvek u početnoj fazi. U rovovima pronađenim prema jugozapadnoj strani zaravni koja je obuhvatala određene građevine, dve srebrne drahme Aleksandra III i jedan bronzani novčić Demetriosa Poliorketesa je pronađen. Takođe bronzani Demetriosov novčić je pronađen u središnjem delu, koji obuhvata severne građevine arheološkog nalazišta Kale Krševica. Pronalazak novčica Filipa II, Alexandra III, Cassandera, Demetrios Poliorketesa i Pelagije određuju hronološki raspon arheološkog materijala koji je do sada otkriven. Oni zasad ukazuju na ostatke značajnog objekta koji tek treba da se ispita. Prvi arheološki nalazi na nalazištu Kale Krševica datiraju iz 1966. godine. Radovi i arheološka istraživanja u Krševici kod Bujanovca još traju.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Lepenski Vir arheološko nalazište

Lepenski Vir je spektakularno arheološko nalazište u Srbiji koje je kolevka Evrope. Lepenski Vir je i naziv velikog vira na sredini Dunava kod Đerdapske klisure, zvane "gvozdena kapija", udaljen oko 15 km od Donjeg Milanovca. Lepenski Vir je otkrio i istražio šezdesetih godina 20. veka prof Dragoslav Srejović, u delu projekta očuvanja arheoloških iskopina tokom izgradnje veštačkog jezera uzvodno od izlaza Dunava iz Gvozdene Kapije. Gvozdena kapija poseduje izvanredno očuvano prirodno okruženje, sa posebno povoljnom mikroklimom. Zahvaljujući gustini padavina, blagim prelazima godišnjih doba, relativnoj atmosferskoj vlaznosti, odsustvu oštrih vetrova i velikih promena temperature, krečnjačkom zemljištu koje zadržava toplotu, kao i sigurnim izvorima hrane, stanovnicima Lepenskog Vira je bilo jednostavno da ostvare svoju kulturu, čije bogatstvo i originalni sadržaji ne mogu da se porede sa ni jednom kulturom toga doba, kao ni kulturama kasnijih perioda. Djerdapska klisura sa Gvozdenom kapijom je središte Nacionalnog Parka Djerdap, u prijemnoj fazi UNESCO svetskog nasledja.Lepenski Vir je mezozoički arheološki kompleks, što znači da datira iz srednjeg kamenog doba. Lepenski Vir je bio naseljen prvim stočarima u Evropi oko 8000 godina p.n.e., nakon otapanja ogromnih ledenih glečera koji su obuhvatali veći deo severne hemisfere, kada je klima postala toplija. Blaga klima na rečnim terasama Dunava, sa stenovitim vrhom Treskavcem, trapezastog oblika, odmah preko puta, privlačila je stanovnike kulture Lepenskog Vira. Ljudi Lepenskog Vira su bili "deca Sunca" i gradili /današnjim ljudima neobične/ kolibe jedinstvenog trapezastog oblika, sa ulazom okrenutim prema Dunavu i pravouganim ognjištem ozidanim kamenim blokovima, kao i sa malenim grobovima u istoj jedinici. Kuća je značila stabilnost i sredjenost, a kosti predaka su pojačavale tu stabilnost i vezu sa prošlošću. Lepenski Vir je najpoznatiji po vrhunski isklesanim kamenim figurama ljudi sa velikim očima i ribolikim usnama, verovatno u svrhu obožavanja idola lovaca i ribara, zavisnih od moćne reke Dunav, koji predstavljaju najstarije primere kamene plastike i prvu monumentalnu umetnost nastalu nakon Ledenog doba. Najnovija arheološka istraživanja potvrdjuju da su u ovom području boravili stanovnici 30.000 godina pre nove ere. Zivot na Lepenskom Viru zamro je oko 4500. godine pre nove ere, kada se njegovi stanovnici krenuli u potragu za većim obradivim površinama. Lepenski Vir je Spomenik kulture od izuzetnog značaja, pod zaštitom Republike Srbije. Na arheološkom nalazištu Lepenski Vir i svojevrsnom praistorijskom muzeju na otvorenom, otkriveni su primerci nakita i oruđa od kosti i kamena, kao i isklesane kamene ploče sa simbolima i znakovima koji najverovatnije predstavljaju osnovno pismo čovečanstva /vinčansko pismo/. Poseta Lepenskom Viru je jako uzbudljiva i toplo se preporučuje svakome, a posebno posetiocima Srbije !

Stare evropske civilizacije, sa centrom u srednjem toku Dunava, su proširile svoj krug prema jugu i severu, ali uvek u vertikalnom pravcu, naslanjujući se prema istoku i zapadu, u potpunom skladu sa priorodnim kratanjem, zahvaljujuci redu harmoničnog ritma duhovnog mehanizma, od koga su poticali i kroz koga traju ili su trajali od uvek, neopazivi oku moderne tehnologije i duhovnoj instumentalizaciji.

[You must be registered and logged in to see this image.]


izvor:panacomp

Medijana - Mediana arheološko nalazište

Rimljani su naselili područje Naissusa u 1. veku, posle pobede nad Dardancima. Polozaj grada Naissusa - Naissa, na izuzetno vaznom trgovačkom putu uslovio je njegov ubrzani privredni razvoj, koji je posebno bio vidljiv u 4. veku, kada je u njemu postojala radionica za proizvodnju oruzja i predmeta od srebra. Medijana je antičko arheološko nalazište nekadašnjeg carskog imanja površine 40 ha, izgrađenog početkom 3. veka, na putu Via Militaris, koji je povezivao Singidunum /današnji Beograd/ i Konstantinopolj /današnji Istambul/, izmedju Niša i Niške Banje, u blizini rečnih i termalnih izvora, čija lokacija svedoči o bogatstvu i sjaju carskog Naissusa.

U Medijani su otkriveni očuvani ostaci carske palate sa peristilom, mnoštvo luksuznih vila sa podovima od mozaika, sakralni objekti (baptisterijum - krstionica), crkva iz 4. veka sa podnim mozaikom u obliku Hristovog monograma, ekonomske zgrade sa pitosima, terme, cisterne za vodu, ostaci utvrđenja i druge zgrade koje svedoče o kulturi i raskoši Naissusa iz vremena vladavine rimskog Cara Konstantina Velikog /Flavius Valerius Aurelius Constantinus 280-337g.n.e/ koji je rodjen ovde. Na Medijani su 1972. godine otkriveni mermerni kipovi božanstava, kao i dva figuralna mozaika Meduze i Vodenog božanstva. Pred kraj IV veka Medijana je teško stradala od požara, a potpuno je uništena 441. godine.Car Konstantin je osnivač Vizantijskog carstva, poznat po Milanskom ediktu, koji je izjednačio sve religije. Bosfor, uzani prolaz koji povezuje Crno i Mramorno More je mirno mesto na zemlji sa odličnom lukom na jednoj strani. Bosfor postaje sediste u kome je Car Konstantin Veliki osnovao svoj glavni grad 323. godine, kada prebacuje glavni grad Rimske imperije u antički grad Byzantium u kome je osnovao formalnu organizaciju crkve i drzave. Byzantium je preimenovan u Konstantinopolj /danasnji Istambul/ i postao sediste ovog crkvenog drzavnog uređenja. Konstantin Veliki je izgradio u Konstantinopolju forum, hipodrom, veliki cirkus, terme i mesta za odmor i razonodu, koji su podsećali na carski Rim. Škole i pozorišta, advadukti i veliki broj predivnih privatnih kuća su doprineli lepoti Konstantinopolja i slavi njegovog osnivača, imperatora Konstantina Velikog. Smrt Konstantina Velikog je dovela do formalne podele Rimskog carstva na Zapadno i Istično Rimsko carstvo, ali je vrhunsko arhitektonsko i umetničko znamenje vizantijskog doba veoma dobro očuvano u zemljama Balkana, te kao i arheološko nalazište Medijana, privlači pažnju brojnih ljubitelja kulturnih vrednosti, vizantologa i naučnika.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Petrovaradinska tvrđava

Petrovaradinska tvrđava se nalazi u Novom Sadu, na petrovaradinskoj steni, iznad leve nepristupačne obale Dunava. Petrovaradinska tvrđava je jedna od najočuvanijih tvrđava u Evropi i izvanredno delo barokne vojne arhitekture. Današnja Petrovaradinska tvrđava je građena od 1692. do 1780. godine u svrhu odbrane od nadolazećih Turaka, jer je Ugarska u njoj videla dobro mesto za odbranu. Njen idejni tvorac je Markiz Sebastijan Voban, francuski vojskovođa, arhitekta i pisac iz doba Luja XIV. Petrovaradinska tvrđava je nastajala u doba austrijskih vladara Leopolda I, Josifa I, Karla VI, Marije Terezije i Josifa II, na mestu gde je od davnina postojalo utvrđenje - iz mladjeg bronzanog doba. Nakon toga su na ovom mestu boravili Kelti, koje su smenili Rimljani i sagradili tvrđavu Kuzum /Cusum/. Prvo obeležje današnjeg oblika potiče iz 1235. godine, kada je ugarski kralj Bela IV dozvolio katoličkim monasima iz reda cistercita, da na ostacima Kuzuma, podignu opatiju Belakut. U vreme najezde Tatara, monasi su Belakut zaštitili utvrđenjem. Nedavno su, tokom rekonstrukcije komunalne infrastrukture, pronađeni ostaci naselje i crkve iz tog perioda.

Vremenom je Petrovaradinska tvrđava zbog svog izuzetnog položaja i strateškog značaja, stekla ime "Gibraltar na Dunavu", zauzimajući površinu od 114 hektara. Kod Petrovaradina, na brdu Vezirac se 1716. godine odigrala čuvena bitka izmedju turskih i austrougarskih snaga, u kojoj u Turci bili žestoko poraženi i za sva vremena, potisnuti južno od Save i Dunava. Pored brojnih istorijskih spomenika, na Petrovaradinskoj tvrđavi se nalaze i Akademija umetnosti, Muzej grada Novog Sada, ugostiteljski objekti, ateljei novosadskih umetnika, galerije, suvenirnice...

Najveća znamenitost Petrovaradinske tvrđave su podzemne vojne galerije, komunikacioni sistem na četiri nivoa, zidan stepenasto u dužini od 16 km. Svakog jula je Petrovaradinska tvrđava centralno mesto održavanja muzičkog festivala Exit. "ATELJE 61" je jedinstvena umetnička radionica za izradu ručno radjenih tapiserija i jedan je od malobrojnih centara umetnosti tapiserije u svetu, u kojem se izvodi, neguje, sistematski čuva i populariše tapiserija. Od osnivanja Ateljea 1961. godine do danas u radionici je ručno-izvedeno preko 800 dela u tapiseriji, a bogata i vredna zbirka tapiserija broji preko 200 dela koja "osvajaju srca" ljubitelja umetnosti.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Pločnik arheološko nalazište

Pločnik je arheološki lokalitet vinčanske kulture u istoimenom selu, kraj obale reke Toplice, nedaleko od Prokuplja. Kompleks arheološkog naselja Pločnik iz mlađeg kamenog doba, koje je postojalo od 5500. do 4700. godine p.n.e, pripada vinčanskoj kulturi, koja je cvetala od 5500 do 4000 p.n.e na teritorijama današnje Bosne, Srbije, Rumunije i Makedonije. Arheološko nalazište Pločnik je zauzimalo površinu od 120 hektara, koju je činilo nekoliko celina, ograničenih sa tri strane vodotokovima reka. Njegovi neimenovani stanovnici su se bavili poljoprivredom, rukotvorinama, umetnošću i metalurgijom, a osnovni materijal za izradu oruđa je bio kamen. Stanovnici Pločnika su nastavljaji lepotu i izradili su 60 raznovrsnih oblika predivne keramike i figurina, ne samo za upotrebu, već takođe i za zabavu i užitak. U sklopu nalazišta Pločnik je pronađeno dosta keramičkih posuda, ali i predmeta i oruđa izrađenih od kamena i bakra.

Neolitsko naselje Pločnik je slučajno otkrio 1927. godine Miodrag Grbić, tadašnji kustos Narodnog Muzeja u Beogradu, koji je vršio arheološka istraživanja na trasi pruge Prokuplje-Kuršumlija, u tadašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, prilikom gradnje železničke pruge iz Niša prema južnoj pokrajini Kosovu. Pločnik su aktivno proučavali sa velikom pažnjom od 1996. godine srpski i međunarodni stručnjaci. Na nalazištu Pločnik su pronašli bakarno sečivo i kamenu sekiru, po kojima se procenjuje da su stari 7.500 godina, što potvrđuje činjenicu da je Pločnik prvo mesto u kome su proizvođeni metalno oruđe i alatke u praistoriji. Otkrića iz prve decenije 21. veka ukazuju da je reč o najstarijem metalurškom centru na svetu. Sam lokalitet Pločnik je značajan i po pronađenim ostacima keramike i primercima figuralne plastike, te arheolozi veruju da nalazi u južnoj Srbiji mogu dokazati mogućnost da je metalno doba počelo mnogo ranije nego što se veruje. Ovi nalazi, uz 40 sličnih dragocenih nalaza pre njih, među kojima je bilo više delova metalnog oruđa i oružja, kao i topionica i peć, dokazuju da su stanovnici ove teritorije počeli obradu metala ranije nego 5000 godina p.n.e. Kuće su imale peć u kojima su postojale posebni otvori za otpatke, a mrtvi su sahranjivani u uređenu grobnicu. Zajednica je posebno volela decu. Pronađeni ručni radovi sadrže igračke koje liče na životinje, kao i zvečke od keramike i male ručno rađene posude, koje su verovatno radila deca igrajući se. Muškarci su radili na peći, koja je topila metal za alatke. Sekira je vukla tovar rude prolazeći pored umetničke radionice i grupe mladih žena u kratkim suknjama. "Znali su kako da pronađu minerale, prevežu ih i istope u alatke, što je izvanredan nalaz i svedočanstvo rane ljudske aktivnosti". Metalna radionica u Pločniku je bila prostorija od nekih 25 m2, drvenih zidova, obloženih na vrhu keramikom. Peć izgrađena spolja je imala zemljane lulaste otvore, sa stotinu malnih rupa, što je bio prototip dimnjaka, kako bi omogućili dotok vazduha do peći, radi raspaljivanja vatre i siguran odvod dima. Rani radnici na obradi metala u Pločniku su rado eksperimentisali sa raznobojnim mineralima koji su im bili na vidiku – plavi azurit, svetlo zeleni malahit i crveni kuperit, koji svi sadrže bakar – po pronađenim ostacima malahita na unutrašnjosti posuda.

U Pločniku su tokom ranijih istraživanja pronađeni bakarni predmeti, kao i rude azurit i malahit, koje se tope na 700 stepeni Celzijusa iz kojih se dobija bakar. Ranije su se ovi nalazi tumačili slučajnim ukopavanjem u arheološki sloj koji odgovara neolitu. Istraživanja Pločnika vođena od 1996. do 2008. godine, kojima su rukovodili arheolozi Dušan Šljivar i Julka Kuzmanović-Cvetković, kustos Narodnog Muzeja Toplice, dokazali su da nalazi nisu slučajno dospeli u neolitski sloj. Njihov tim je tokom 2007. i 2008. godine pronašli dve zemljane peći kvadratnog oblika, za koje se pretpostavlja da su služile za topljenje metala. Peći su smeštene unutar većih građevina, a uz njih su otkrivene i duvaljke napravljene od pečene zemlje. Pored njih su pronađeni bakarni limovi koji ukazuju da je tu obavljana proizvodnja bakra. Otkrivene su i rupe dubine 2.5 metra, sirine 8 metara u kojima nije pronađen arheološki materijal. Smatra se da su u pitanju tzv. metalurške jame, a u njima su pronađeni pepeo i gar, koji nastaju usled sagorevanja na visokim temperaturama, na osnovu čijeg sastava se može zaključiti da se na tom mestu topio bakar. Dosadašnjim istraživanjima još uvek nisu pronađeni korišćeni kalupi, odbačena sljaka, kao ni rudnici iz kojih je dobijana ruda. Ležišta azurita i malahita postoje oko Toplice, Kosanice i Banjske reke u blizini Pločnika, a pretpostavlja se da su neka od njih otkrili stanovnici ovog naselja u potrazi za kamenom pogodnim za obradu. Otkriće metalurških peći u Pločniku menja dosadašnja shvatanja o početku ljudskog rudarstva i metalurgije, koji je oko pola milenijuma stariji nego što se to do sada mislilo. Sam Pločnik kao središte južnovinčanske kulture, postao je najstariji metalurški, a samim tim i industrijski centar pronađen na svetu. Arheolozi žele da dokažu da je Pločnik bio metalurški centar centralnog Balkana. Bakarno doba je važno, jer označava prvu fazu u kojoj su ljudi koristili metal.
Na nalazištu Pločnik, otkrivenom 1927. godine, arheolozi su pronasli peć i posude za topljenje ukrašene bakrom. "Sve ovo nesumnjivo dokazuje da je ljudska civilizacija ovog područja proizvodila metal u 5. milenijumu p.n.e., kaže arheolog Dušan Šljivar. Pre toga se smatralo da je Bakarno doba počelo oko 4. milenijuma p.n.e u jugoistočnoj Evropi i na Bliskom Istoku. Pločnik je deo vinčanske kulture, koja je najveća evropska preistorijska civilizacija, cvetala u danasnjoj Srbiji između 6. i 3. milenijuma p.n.e. Nedavno je završena izgradnja rekonstrukcije neolitskog sela, sa pet neolitskih kuća od autentičnog materijala - drveta i blata, koje uspešno predstavljaju način života neolita. Naselje Pločnik je verovatno uništeno u velikom požaru početkom 5. milenijuma p.n.e.


[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Arheološko nalazište stoljeća u Srbiji

[You must be registered and logged in to see this image.]

Vijesti - 28.12.2010.

Njemački arheolozi u suradnji sa svojim srbijanskim kolegama, kako javlja časopis Der Spiegel, već neko vrijeme iskopavaju čudesne stvari u Srbiji, kod sela Pločnik (općina Prokuplje), koje nude nove uvide u razvoj ljudi za vrijeme bakrenog doba. Najnovija arheološka istraživanja u Srbiji pokazuju da je na ovim prostorima postojala civilizacija još prije nego su stari Rimljani uopće izmislili tu riječ. Kod sela Pločnik (općina Prokuplje) je otkriven cijeli mali prahistorijski grad, u kojemu se nalaze artefakti stari i preko sedam tisuća godina! Točnije, 7300 godina. U to vrijeme nije se mnogo toga događalo u ostatku Europe, gdje su se tadašnji ljudi još uvijek navikavali na čudo poljodjelstva. Na cijelom svijetu, procjenjuje se, tada je živjelo između pet i sedam milijuna ljudi. A oni koji su bili sretnici u to su vrijeme stanovali u Srbiji, odnosno na lokalitetu današnjeg nalazišta Pločnik, koje skriva mali grad nastao od blatnih i gusto sagrađenih koliba. Još važnije je što su se ljudi u tom naselju bavili preradom bakra, i to mnogo prije nego ostatak tada postojećeg čovječanstva, pa su bakreni predmeti koje su arheolozi iskopali u Pločniku 800 godina stariji nego bilo koji drugdje pronađeni. Tlo oko Pločnika je bogato bakrom, čak toliko da se u zemlji mogu naći formirani grumeni, što je dovelo do toga da ljudi na tom području pet-šest milenija prije rođenja Krista započnu eksperimentirati s metalima. Vatru su već imali, pa našim davnim precima nije trebalo dugo da shvate da od bakra mogu izrađivati razna potrebna oruđa. Arheolozi su pronašli u Pločniku sjekire i kacige, kao i mnoštvo nakita, koji sve to potvrđuje. Tako je na Balkanu prije nego drugdje završilo kameno doba i započelo bakreno. Također su pronađeni neki sačuvani komadi odjeće, pa sada znamo da su i u prahistoriji žene nosile minisuknje, kao i lančiće oko vrata. Zanimljivo je da Pločnik nije bio jedino urbano naselje na Balkanu u tom dobu. Na obali Crnog mora, otprilike gdje se danas nalazi bugarski grad Varna, prosperirao je grad čije su groblje arheolozi uspjeli otkriti i otkopati. U grobovima su našli sve i svašta: nakit od zlata i bakra, školjke iz Egejskog mora, kao i alate od kamena. Iz jednog od grobova iskopana je čak kila i pol zlatnog nakita, što je više zlata nego što su arheolozi uspjeli pronaći iz te epohe diljem svijeta. Tadašnji stanovnici Varne ne samo da su bili bogati, nego su se bavili i trgovinom, što potvrđuju alati od kamena koji ne postoji u tom dijelu Europe. Arheolozi špekuliraju da su prahistorijski Pločnik i Varna bili u kontaktu, no ne mogu naći poveznicu između balkanskih naselja i onih u sjevernoj Mezopotamiji. Pretpostavke su da je poveznica današnja Turska, odnosno Anatolija, koju arheolozi nazivaju 'velikom nepoznanicom'. Otkriće u Srbiji pobija pak dosadašnje pretpostavke o tome da je obrada metala izmišljena u Mezopotamiji, s obzirom da su stanovnici Pločnika odlično baratali bakrom. Pločnik je, kao i mnogo toga kasnije na Balkanu, nestao u plamenu. Grad majstora bakra je oko pet tisuća godina prije nove ere zahvatio velik požar, od kojeg se nije oporavio. Od vatre su se urušile konstrukcije kuća, zakopavši svu imovinu stanara koji su uspjeli izvući živu glavu, te je na kraju Pločnik postao veliko zgarište. Obnove nije bilo, što je u skladu s misterioznim krajem bakrenog doba. Naime, tadašnji stanovnici su napustili mnoge gradove, a znanje o obradi metala nije se prenijelo s generacije na generaciju. U roku od dva stoljeća bakreno doba je bilo gotovo na Balkanu, a njegovim stanovnicima trebalo je oko tisuću godina da otkriju broncu. Što se dogodilo u međuvremenu, nitko ne zna, no to će valjda otkriti neka buduća arheološka nalazišta.

izvor:panacomp

Tvrđava Ram

Tvrđava Ram se nalazi na obali Dunava, u selu Ram, oko 25 km severoistočno od Požarevca i 15 km od Velikog Gradišta. Tvrđava Ram je smeštena na severoistočnoj strani, koja se spušta prema Dunavu i njeni ostaci su u relativno dobrom stanju. Tvrđava Ram spada u najstarija artiljerijska utvrđenja u Srbiji. Nema pouzdanih podataka o vremenu nastanka tvrđave Ram, ali se prvi put pominje 1128. goidne, kao mesto u čijoj blizini su se potukle vizantijska i mađarska vojska. Po nadiranju Otomanskog carstva u nase krajeve, nastavili su svoja osvajanja u Mađarskoj. U cilju zaštite desne obale Dunava, turski sultar Bajazit II -1480 -1512. godine, je obnovio i ojačao tvrđavu Ram, za potrebne borbe vatrenim oružjem.

Tvrđava Ram je osnove nepravilnog petougla, najveće dužine 34 metara i širine 26 metara. Grad Ram obuhvat 5 kula na četiri novoa, 3 sprata i podzemlje, 3 kule na istočnom i 2 kule na zapadnom bedemu. U Ram se ulazi kroz Donžon kulu, smeštenu u jugozapadnom delu utvrđenja. Na svim bedemima, osim na zapadnom bedemu, koji je okrenut prema reci Dunav, se nalaze posebni otvori za topove. Unutar zidina tvrđave Ram se nalaze ostaci građevine, sa osnovom pravilnog osmougla, stranica dužine 3 metara. Nedaleko od utvrđenja Ram su Turci podigli karavan saraj, oko koga se vremenom razvilo današnje naselje Ram.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Sirmijum - Sirmium arheološko nalazište

Ostaci nekadašnjeg bogatog i moćnog rimskog grada Sirmijuma, na površini od 2680 m2, su otkriveni ispod ulica današnje Sremske Mitrovice. Istorija Sirmijuma počinje tokom invazije Imperatora Augusta na Ilirik, 33. do 35. godine pre nove ere i traje sve do 582. godine, kada su gradom Sirmijumom zavladali Avari. Rimljani su osvojili Sirmijum verovatno tokom ratova Imperatora Tiberija u Panoniji, u periodu od 13. do 9. godine pre nove ere, a grad je tokom vladavine dinastije Flavija, od 69. do 99. godine dobio status kolonije – Colonia Flavia. Sirmijum je čestio bio polazna tačka vojnih akcija protiv grupa varvara, koje su stalno napadale granicu ovog dela Rimskog carstva.

Od vremena kada je postao kolonija do 4. veka, Sirmijum se u drevnim književnim izvorima pominje kao stalno mesto boravka brojnih rimskih imperatora. Iz istorijskih izvora saznajemo da su od 1. do 3.veka, u kraćim ili dužim perioda, u Sirmijumu živeli rimski imperatori Domitijan, Marcus Aurelius, Septimus Severus, Maximinus Thrax, Claudius II Gothicus, Probus, Diocletian i ozloglašeni imperatori Ingenuus i Regalian. Pet rimskih imperatora je rođeno u Sirmijumu ili njegovoj okolini – Trajan Decius, Aurelian, Probus, Maximianus Herculius i Gratian. Sirmijum je doživeo svoj vrhunac krajem 3. i početkom 4. veka, kada je bio jedan od glavnih gradova Rimskog carstva i neko vreme sedište upravo imperatora Dioklecijana, Licinija, Konstantina Velikog, Konstancija II, Julija, Valentijana, Gracijana i Teodosija.

Arheološka istraživanja u Sirmijumu su, osim Carske palate i susednog amfiteatra, otkrila brojne monumentalne javne građevine, uključujući takozvana Licinijusova kupatila, žitnicu – horreum i trgovačke i industrijske delove. Luksuzno opremljene urbane zgrade su otkrivene, kao i višespratne zgrade sa stanovima – insulae, gde su živeli manje imućni delovi stanovništva. Sirmijum je bio zaštićen jakim odbrambenim zidimama, a snabdevan je vodom preko akvadukta, sa izvora Vranješ u Fruškoj Gori. Ulice grada Sirmijuma su bile popločane i okružene tremom sa stubovima, sa odvodnim kanalima kanalizacionog sistema. Novac je kovan u Carskoj kovnici u Sirmijumu, dok su radnje proizvodile raznovrsne predmene od dragocenih metala, stakla i keramike. U Sirmijumu se takođe pravila cigla. Poznati rimski istoričar iz 4. veka, Amian Marcelinus je opisivao Sirmijum kao „čuvenu i gusto naseljenu majku svih gradova".

Arhitektonski kompleks Carske Palate i amfiteatra Sirmijuma predstavlja jedno od najznačajnijih arheoloških otkrića u Sremskoj Mitrovici. Sagrađen je krajem 3. i početkom 4. veka u jugoistočnom i elitnom delu Sirmijuma, pored reke Save. Nove gradske odbrambene zidine su štitile ovaj deo Sirmijuma. Carske Palate su u Rimskom carstvu obuhvatale ceremonijalne prostore u kojima je imperator vršio vlast – zvanični deo, kao i privatne rezidencije u kojima su živeli imperatori i njihove porodice – stambeni deo. Amfiteatri su građeni neposredno pored carskih palata i predstavljaju zvanične prostore u kojima se imperator predstavljao svome narodu. Trke trkačkim kolima /bigae, quadrigae/, koje su se održavale u amfiteatrima su bile najpopularniji sport u drevnom svetu. Rimski amfiteatri su poznati u čitavom Rimskom carstvu, ali je amfiteatar u Sirmijumu jedini do sada pronađeni rimski amfiteatar u Srbiji. Na arheološkom nalazištu Sirmijum se danas može videti jedino kompleks Carske Palate. Očuvani zidovi i podovi u Sirmijumu uglavnom predstavljaju stambeni deo Carske Palate. Fragmenti fresaka, podovi od mozaika i arhitektonski ornamenti od raznovrsnog kamena, koji je dopreman iz određenih delova Rimskog carstva – Egipta, Male Azije, Grčke i Italije, svedoče o raskošno ukrašenoj unutrašnjosti Carske Palate. Instalacije za grejanje toplim vazduhom su pronađene ispod gotovo svakog sprata Carske Palate u Sirmijumu. O dugovečnosti i čestom korišćenju Carske Palate svedoče brojne popravke, podovi od mozaika na nekoliko nivoa i veliki broj pronađenih arheoloških nalaza.

Samo deo unutrašnjeg dvorišta Carske Palate Sirmijuma je otkriven. Druge prostorije, čija je visina spratova oko 1 metar viša se nalaze oko dvorišta Carske Palate Sirmijuma. To je omogućilo postavljanje grejanja toplim vazduhom – hypocaustum. Otkriveni su ostaci stepeništa koje je vodilo u Carsku Palatu. Drugi nalazi na arheološkom nalazištu Sirmijum su monumentalna zgrada kvadratne osnove, sagrađena od velikih kamenih blokova, bogato ukrašenih unutrašnjih zidova freskama, peći za grejanje /praefurnia/, deo podova od mozaika koji potiču sa početka 4. veka, prostor sa velikom apsidom koji je verovatno korišćen za zvanične ceremonije imperatorove vlasti, gde su prethodno bila kupatila, portico /porticus/, čiji su podovi ukrašeni mozaicima, nastao sredinom 4. veka, tunel koji je vodio do stepeništa, ukrašen podovima od mozaika, prostor sa malom apsidom i polukružnim stepeništem, koje je vodilo na gornji sprat Carske Palate. .

Demetrius Sirmijuma /Dmitri od Mitrovice/ u Srbiji je bio vojnik i mučenik. Njega je početkom 4. veka mučio imperator Meximian. Postao je veoma poznat na istoku, gde su ga zvali "velikomučenik", a zatim i na Zapadu. Nadstojnik Ilirikuma Leontius je početkom 5. vek izgradio dve crkve u čast Demetriusa : jednu u Sirmijumu, a drugu u Solunu, gde su čuvane njegove mošti. Preko 200 crkava na Balkanu je posvećeno Svetom Dimitriju, a on je i zaštitnik grada Beograda. Današnja Sremska Mitrovica nosi ime po Svetom Demetrijusu /Svetom Dimitriju/.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Sočanica Municipium Dardanorum DD

Municipium Dardanorum DD je nekadašnji rimski grad i značajan privredni centar u dolini Ibra, u blizini sela Sočanica, 27 km severno od Kosovske Mitrovice. Rimsko naselje u Sočanici osnovano je u 2. veku nase ere. Municipium Dardanorum DD predstavlja jedan od najznačajnijih rudarskih centara Gornje Mezije u središtu prostrane rudne oblasti, bogate rudama olova, srebra i zlata, koja je zahvatala planine Rogoznu i Kopaonik. Grad je zahvatao površinu od 30 hektara. Status municipijuma dobija u 2. veku.Središnji deo kompleksa Municipiuma Dardanoruma Sočanice razmešten je na blagoj padini, terasama i u ravnici na desnoj obali Sočanske reke, na samom njenom ušću u Ibar. U to vreme rimsko stanovništvo se naseljava u ove krajeve zbog rudnih nalazišta olova, cinka i zlata. Krajem 4. veka grad Sočanica je opusteo. Najobimnija istraživanja lokaliteta Municipium Dardanorum Sočanica izvedena su krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina 20. veka. Tada je istraženo centralno gradsko jezgro i otkriveni hram, forum na zapadnoj i istočnoj strani, horee, bazilika, deo vodovoda i terme u severozapadnom delu...

Na podijumu u centru foruma podignut je hram posvećen Antinoju. U 3. i 4. veku sagrađene su žitnice, a južno od foruma je bazilika i delovi vodovoda. Zidovi nekih zgrada bili su ukrašeni freskama i pločicama od raznobojnog mermera. Otkrivena je i vila rustika i manja nekropola. U kasnijim istrazivanjima detaljno su istrazene i četiri gradske nekropole sa nekoliko zidanih grobnica i sarkofaga, kao i jos neke lokacije u okviru naselja, koje su otkrile postojanje velikog broja metalurskih objekata i mnostvo alata koji je upucivao na rudarstvo i metalurgiju kao osnovnu delatnost stanovnika ovog municipijuma. Istrazen je i veliki broj epigrafskih spomenika, uglavnom nadgrobnih spomenikia, ali i memorijalnih objekata, a posebno je značajan natpis koji govori o izgradnji hrama posvećenog Antinoju. Zasad nije poznata nijedna rudonosna teritorija na Balkanu u kojoj je ova aktivnost bila tako intenzivna i ostavila za sobom toliko tragova.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Ostaci nekadašnjeg bogatog i moćnog rimskog grada Sirmijuma, na površini od 2680 m2, su otkriveni ispod ulica današnje Sremske Mitrovice. Istorija Sirmijuma počinje tokom invazije Imperatora Augusta na Ilirik, 33. do 35. godine pre nove ere i traje sve do 582. godine, kada su gradom Sirmijumom zavladali Avari. Rimljani su osvojili Sirmijum verovatno tokom ratova Imperatora Tiberija u Panoniji, u periodu od 13. do 9. godine pre nove ere, a grad je tokom vladavine dinastije Flavija, od 69. do 99. godine dobio status kolonije – Colonia Flavia. Sirmijum je čestio bio polazna tačka vojnih akcija protiv grupa varvara, koje su stalno napadale granicu ovog dela Rimskog carstva.

Od vremena kada je postao kolonija do 4. veka, Sirmijum se u drevnim književnim izvorima pominje kao stalno mesto boravka brojnih rimskih imperatora. Iz istorijskih izvora saznajemo da su od 1. do 3.veka, u kraćim ili dužim perioda, u Sirmijumu živeli rimski imperatori Domitijan, Marcus Aurelius, Septimus Severus, Maximinus Thrax, Claudius II Gothicus, Probus, Diocletian i ozloglašeni imperatori Ingenuus i Regalian. Pet rimskih imperatora je rođeno u Sirmijumu ili njegovoj okolini – Trajan Decius, Aurelian, Probus, Maximianus Herculius i Gratian. Sirmijum je doživeo svoj vrhunac krajem 3. i početkom 4. veka, kada je bio jedan od glavnih gradova Rimskog carstva i neko vreme sedište upravo imperatora Dioklecijana, Licinija, Konstantina Velikog, Konstancija II, Julija, Valentijana, Gracijana i Teodosija.

Arheološka istraživanja u Sirmijumu su, osim Carske palate i susednog amfiteatra, otkrila brojne monumentalne javne građevine, uključujući takozvana Licinijusova kupatila, žitnicu – horreum i trgovačke i industrijske delove. Luksuzno opremljene urbane zgrade su otkrivene, kao i višespratne zgrade sa stanovima – insulae, gde su živeli manje imućni delovi stanovništva. Sirmijum je bio zaštićen jakim odbrambenim zidimama, a snabdevan je vodom preko akvadukta, sa izvora Vranješ u Fruškoj Gori. Ulice grada Sirmijuma su bile popločane i okružene tremom sa stubovima, sa odvodnim kanalima kanalizacionog sistema. Novac je kovan u Carskoj kovnici u Sirmijumu, dok su radnje proizvodile raznovrsne predmene od dragocenih metala, stakla i keramike. U Sirmijumu se takođe pravila cigla. Poznati rimski istoričar iz 4. veka, Amian Marcelinus je opisivao Sirmijum kao „čuvenu i gusto naseljenu majku svih gradova".

Arhitektonski kompleks Carske Palate i amfiteatra Sirmijuma predstavlja jedno od najznačajnijih arheoloških otkrića u Sremskoj Mitrovici. Sagrađen je krajem 3. i početkom 4. veka u jugoistočnom i elitnom delu Sirmijuma, pored reke Save. Nove gradske odbrambene zidine su štitile ovaj deo Sirmijuma. Carske Palate su u Rimskom carstvu obuhvatale ceremonijalne prostore u kojima je imperator vršio vlast – zvanični deo, kao i privatne rezidencije u kojima su živeli imperatori i njihove porodice – stambeni deo. Amfiteatri su građeni neposredno pored carskih palata i predstavljaju zvanične prostore u kojima se imperator predstavljao svome narodu. Trke trkačkim kolima /bigae, quadrigae/, koje su se održavale u amfiteatrima su bile najpopularniji sport u drevnom svetu. Rimski amfiteatri su poznati u čitavom Rimskom carstvu, ali je amfiteatar u Sirmijumu jedini do sada pronađeni rimski amfiteatar u Srbiji. Na arheološkom nalazištu Sirmijum se danas može videti jedino kompleks Carske Palate. Očuvani zidovi i podovi u Sirmijumu uglavnom predstavljaju stambeni deo Carske Palate. Fragmenti fresaka, podovi od mozaika i arhitektonski ornamenti od raznovrsnog kamena, koji je dopreman iz određenih delova Rimskog carstva – Egipta, Male Azije, Grčke i Italije, svedoče o raskošno ukrašenoj unutrašnjosti Carske Palate. Instalacije za grejanje toplim vazduhom su pronađene ispod gotovo svakog sprata Carske Palate u Sirmijumu. O dugovečnosti i čestom korišćenju Carske Palate svedoče brojne popravke, podovi od mozaika na nekoliko nivoa i veliki broj pronađenih arheoloških nalaza.

Samo deo unutrašnjeg dvorišta Carske Palate Sirmijuma je otkriven. Druge prostorije, čija je visina spratova oko 1 metar viša se nalaze oko dvorišta Carske Palate Sirmijuma. To je omogućilo postavljanje grejanja toplim vazduhom – hypocaustum. Otkriveni su ostaci stepeništa koje je vodilo u Carsku Palatu. Drugi nalazi na arheološkom nalazištu Sirmijum su monumentalna zgrada kvadratne osnove, sagrađena od velikih kamenih blokova, bogato ukrašenih unutrašnjih zidova freskama, peći za grejanje /praefurnia/, deo podova od mozaika koji potiču sa početka 4. veka, prostor sa velikom apsidom koji je verovatno korišćen za zvanične ceremonije imperatorove vlasti, gde su prethodno bila kupatila, portico /porticus/, čiji su podovi ukrašeni mozaicima, nastao sredinom 4. veka, tunel koji je vodio do stepeništa, ukrašen podovima od mozaika, prostor sa malom apsidom i polukružnim stepeništem, koje je vodilo na gornji sprat Carske Palate. .

Demetrius Sirmijuma /Dmitri od Mitrovice/ u Srbiji je bio vojnik i mučenik. Njega je početkom 4. veka mučio imperator Meximian. Postao je veoma poznat na istoku, gde su ga zvali "velikomučenik", a zatim i na Zapadu. Nadstojnik Ilirikuma Leontius je početkom 5. vek izgradio dve crkve u čast Demetriusa : jednu u Sirmijumu, a drugu u Solunu, gde su čuvane njegove mošti. Preko 200 crkava na Balkanu je posvećeno Svetom Dimitriju, a on je i zaštitnik grada Beograda. Današnja Sremska Mitrovica nosi ime po Svetom Demetrijusu /Svetom Dimitriju/.


Enlarge this imageReduce this image Click to see fullsize

izvor:panacomp

Starčevo

Starčevo se nalazi na levoj obali Dunava, 8 km od Pančeva, severozapadno od sela Starčeva. Zbog izuzetnog značaja otkrivenih nalaza lokaliteta Starčeva (naročito specifične keramike slikane belom, crnom i crvenom bojom), kultura starijeg neolita na prostoru centralnog Balkana dobila je ime starčevačka kultura. Na ovom lokalitetu otkrivene su zemunice, prečnika 2-6 m, kružnog i elipsoidnog oblika, od kojih su dve sadržale peći. U samom naselju, među zemunicama je pronađeno nekoliko grobova, kao i brojni predmeti, kameno i koštano oružje i oruđe. Proučavanje specifične starčevačke keramike i njenih veza sa slikanom keramikom neolitskih kultura u Podunavlju, Grčkoj i Bliskom Istoku omogućava otkrivanje pravaca kretanja prvih nosilaca neolitskih kultura u našim oblastima. Starčevačka kultura je u svojoj najmlađoj fazi, periodu starijeg neolita, bila paralelna sa vinčanskom kulturom.


[You must be registered and logged in to see this image.]


PočaljiNaslov: Re: Srbija Danas u 4:20 pm Select/Unselect multi-quote Odgovoriti sa citatom Izmeni/Izbriši poruku Obriši ovu poruku
Sočanica Municipium Dardanorum DD

Municipium Dardanorum DD je nekadašnji rimski grad i značajan privredni centar u dolini Ibra, u blizini sela Sočanica, 27 km severno od Kosovske Mitrovice. Rimsko naselje u Sočanici osnovano je u 2. veku nase ere. Municipium Dardanorum DD predstavlja jedan od najznačajnijih rudarskih centara Gornje Mezije u središtu prostrane rudne oblasti, bogate rudama olova, srebra i zlata, koja je zahvatala planine Rogoznu i Kopaonik. Grad je zahvatao površinu od 30 hektara. Status municipijuma dobija u 2. veku.Središnji deo kompleksa Municipiuma Dardanoruma Sočanice razmešten je na blagoj padini, terasama i u ravnici na desnoj obali Sočanske reke, na samom njenom ušću u Ibar. U to vreme rimsko stanovništvo se naseljava u ove krajeve zbog rudnih nalazišta olova, cinka i zlata. Krajem 4. veka grad Sočanica je opusteo. Najobimnija istraživanja lokaliteta Municipium Dardanorum Sočanica izvedena su krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina 20. veka. Tada je istraženo centralno gradsko jezgro i otkriveni hram, forum na zapadnoj i istočnoj strani, horee, bazilika, deo vodovoda i terme u severozapadnom delu...

Na podijumu u centru foruma podignut je hram posvećen Antinoju. U 3. i 4. veku sagrađene su žitnice, a južno od foruma je bazilika i delovi vodovoda. Zidovi nekih zgrada bili su ukrašeni freskama i pločicama od raznobojnog mermera. Otkrivena je i vila rustika i manja nekropola. U kasnijim istrazivanjima detaljno su istrazene i četiri gradske nekropole sa nekoliko zidanih grobnica i sarkofaga, kao i jos neke lokacije u okviru naselja, koje su otkrile postojanje velikog broja metalurskih objekata i mnostvo alata koji je upucivao na rudarstvo i metalurgiju kao osnovnu delatnost stanovnika ovog municipijuma. Istrazen je i veliki broj epigrafskih spomenika, uglavnom nadgrobnih spomenikia, ali i memorijalnih objekata, a posebno je značajan natpis koji govori o izgradnji hrama posvećenog Antinoju. Zasad nije poznata nijedna rudonosna teritorija na Balkanu u kojoj je ova aktivnost bila tako intenzivna i ostavila za sobom toliko tragova.



Ostaci nekadašnjeg bogatog i moćnog rimskog grada Sirmijuma, na površini od 2680 m2, su otkriveni ispod ulica današnje Sremske Mitrovice. Istorija Sirmijuma počinje tokom invazije Imperatora Augusta na Ilirik, 33. do 35. godine pre nove ere i traje sve do 582. godine, kada su gradom Sirmijumom zavladali Avari. Rimljani su osvojili Sirmijum verovatno tokom ratova Imperatora Tiberija u Panoniji, u periodu od 13. do 9. godine pre nove ere, a grad je tokom vladavine dinastije Flavija, od 69. do 99. godine dobio status kolonije – Colonia Flavia. Sirmijum je čestio bio polazna tačka vojnih akcija protiv grupa varvara, koje su stalno napadale granicu ovog dela Rimskog carstva.

Od vremena kada je postao kolonija do 4. veka, Sirmijum se u drevnim književnim izvorima pominje kao stalno mesto boravka brojnih rimskih imperatora. Iz istorijskih izvora saznajemo da su od 1. do 3.veka, u kraćim ili dužim perioda, u Sirmijumu živeli rimski imperatori Domitijan, Marcus Aurelius, Septimus Severus, Maximinus Thrax, Claudius II Gothicus, Probus, Diocletian i ozloglašeni imperatori Ingenuus i Regalian. Pet rimskih imperatora je rođeno u Sirmijumu ili njegovoj okolini – Trajan Decius, Aurelian, Probus, Maximianus Herculius i Gratian. Sirmijum je doživeo svoj vrhunac krajem 3. i početkom 4. veka, kada je bio jedan od glavnih gradova Rimskog carstva i neko vreme sedište upravo imperatora Dioklecijana, Licinija, Konstantina Velikog, Konstancija II, Julija, Valentijana, Gracijana i Teodosija.

Arheološka istraživanja u Sirmijumu su, osim Carske palate i susednog amfiteatra, otkrila brojne monumentalne javne građevine, uključujući takozvana Licinijusova kupatila, žitnicu – horreum i trgovačke i industrijske delove. Luksuzno opremljene urbane zgrade su otkrivene, kao i višespratne zgrade sa stanovima – insulae, gde su živeli manje imućni delovi stanovništva. Sirmijum je bio zaštićen jakim odbrambenim zidimama, a snabdevan je vodom preko akvadukta, sa izvora Vranješ u Fruškoj Gori. Ulice grada Sirmijuma su bile popločane i okružene tremom sa stubovima, sa odvodnim kanalima kanalizacionog sistema. Novac je kovan u Carskoj kovnici u Sirmijumu, dok su radnje proizvodile raznovrsne predmene od dragocenih metala, stakla i keramike. U Sirmijumu se takođe pravila cigla. Poznati rimski istoričar iz 4. veka, Amian Marcelinus je opisivao Sirmijum kao „čuvenu i gusto naseljenu majku svih gradova".

Arhitektonski kompleks Carske Palate i amfiteatra Sirmijuma predstavlja jedno od najznačajnijih arheoloških otkrića u Sremskoj Mitrovici. Sagrađen je krajem 3. i početkom 4. veka u jugoistočnom i elitnom delu Sirmijuma, pored reke Save. Nove gradske odbrambene zidine su štitile ovaj deo Sirmijuma. Carske Palate su u Rimskom carstvu obuhvatale ceremonijalne prostore u kojima je imperator vršio vlast – zvanični deo, kao i privatne rezidencije u kojima su živeli imperatori i njihove porodice – stambeni deo. Amfiteatri su građeni neposredno pored carskih palata i predstavljaju zvanične prostore u kojima se imperator predstavljao svome narodu. Trke trkačkim kolima /bigae, quadrigae/, koje su se održavale u amfiteatrima su bile najpopularniji sport u drevnom svetu. Rimski amfiteatri su poznati u čitavom Rimskom carstvu, ali je amfiteatar u Sirmijumu jedini do sada pronađeni rimski amfiteatar u Srbiji. Na arheološkom nalazištu Sirmijum se danas može videti jedino kompleks Carske Palate. Očuvani zidovi i podovi u Sirmijumu uglavnom predstavljaju stambeni deo Carske Palate. Fragmenti fresaka, podovi od mozaika i arhitektonski ornamenti od raznovrsnog kamena, koji je dopreman iz određenih delova Rimskog carstva – Egipta, Male Azije, Grčke i Italije, svedoče o raskošno ukrašenoj unutrašnjosti Carske Palate. Instalacije za grejanje toplim vazduhom su pronađene ispod gotovo svakog sprata Carske Palate u Sirmijumu. O dugovečnosti i čestom korišćenju Carske Palate svedoče brojne popravke, podovi od mozaika na nekoliko nivoa i veliki broj pronađenih arheoloških nalaza.

Samo deo unutrašnjeg dvorišta Carske Palate Sirmijuma je otkriven. Druge prostorije, čija je visina spratova oko 1 metar viša se nalaze oko dvorišta Carske Palate Sirmijuma. To je omogućilo postavljanje grejanja toplim vazduhom – hypocaustum. Otkriveni su ostaci stepeništa koje je vodilo u Carsku Palatu. Drugi nalazi na arheološkom nalazištu Sirmijum su monumentalna zgrada kvadratne osnove, sagrađena od velikih kamenih blokova, bogato ukrašenih unutrašnjih zidova freskama, peći za grejanje /praefurnia/, deo podova od mozaika koji potiču sa početka 4. veka, prostor sa velikom apsidom koji je verovatno korišćen za zvanične ceremonije imperatorove vlasti, gde su prethodno bila kupatila, portico /porticus/, čiji su podovi ukrašeni mozaicima, nastao sredinom 4. veka, tunel koji je vodio do stepeništa, ukrašen podovima od mozaika, prostor sa malom apsidom i polukružnim stepeništem, koje je vodilo na gornji sprat Carske Palate. .

Demetrius Sirmijuma /Dmitri od Mitrovice/ u Srbiji je bio vojnik i mučenik. Njega je početkom 4. veka mučio imperator Meximian. Postao je veoma poznat na istoku, gde su ga zvali "velikomučenik", a zatim i na Zapadu. Nadstojnik Ilirikuma Leontius je početkom 5. vek izgradio dve crkve u čast Demetriusa : jednu u Sirmijumu, a drugu u Solunu, gde su čuvane njegove mošti. Preko 200 crkava na Balkanu je posvećeno Svetom Dimitriju, a on je i zaštitnik grada Beograda. Današnja Sremska Mitrovica nosi ime po Svetom Demetrijusu /Svetom Dimitriju/.


Enlarge this imageReduce this image Click to see fullsize

izvor:panacomp

Stari Ras - Stara Srbija

Na 298 km od Beograda, 8 km od Novog Pazara, na putu koji vodi ka Manastiru Sopoćani, na Pazarištu, nalaze se ostaci monumentalne tvrdjave Gradina iz 9. veka. Pogodan položaj na području Stare Srbije, u dolini reke Raška, na raskrsnici izmedju Jadranskog mora i države Zete, Bosne na zapadu i Kosova na istoku, doprineo je da Ras postane prvo sedište srednjovekovne srpske države. Ovo zdanje, zajedno sa Crkvom Sv. Apostola Petra i Pavla, Manastirom Djurdjevi Stupovi i Manastirom Sopoćani, predstavlja UNESCO kulturnu celinu, remek delo ljudske kreativnosti i jedinstveno svedočanstvo kulturne tradicije Srbije - Stari Ras. Ras je osnovan izmedju 8. i 10. veka, kada postaje centar srednjovekovne srpske države. Najznamenitije utvrdjenje na istočnoj granici srpskih država ranog Srednjeg veka, Ras je preko latinskog oblika Rascia, postalo ime za celu srednjovekovnu Srbiju, po čemu su i Srbi dobili ime Rašani.Utvrđenje Ras je smešteno na vrhu planinskog grebena i ima oblik nepravilnog četvorougla, dužine 180 m, a širine od 20 do 60 m. Jedna strana utvrđenja ide vrhom grebena od koga se teren obrušava pod velikim nagibom, pa je prilaz sa te strane gotovo nemoguć. Druga strana se prostire paralelno sa njom po blažoj padini i ona je ojačana sa četiri manje i jednom velikom, verovatno Donžon kulom. Ova kula je polukružne osnove prečnika 8 metara. Bedemi debljine od 1,5 do 2,2 metara su izgrađeni od lomljenog kamena i krečnog maltera, a imali su stazu sa zupcima. U unutrašnjosti utvrđenja Ras se nalazio dvorac koji je bio naslonjen na najveću kulu. U grad Ras se ulazilo kroz dve kapije sa zapadne i južne strane. Glavna kapija se nalazila sa zapadne strane i bila je branjena sa dve polukružne kule nejednakih dimenzija. Ovakav izgled utvrđenje je najverovatnije dobilo oko 1149. godine. Iz ranijeg perioda grada su otkriveni i ostaci kasnoantičkog bedema na prostoru Severnog sektora. Ovaj bedem je bio ojačan jednom kulom pravougaone osnove. Nakon što se Srbija u 12. veku proširila na istok, te sredinom 14. veka zauzimala prostor od Dunava do Korintskog Zaliva i od Trakije do Jadranskog mora, Ras je ostao u središtu države značajnog verskog i kulturnog identiteta. Ovde je, tokom vladavine Radoslava Nemanjica, 1230. godine radila prva srpska kovnica novca. Stradao je u požaru 1233. godine, kada je srpska vlastela svrgnula sa vlasti Kralja Radoslava i dovela njegovog brata Vladislava. Kasnije je potpuno uništen od Turaka, tako da se danas od slavnog Rasa, mogu videti samo ostaci zidina nepravilnog oblika, ojačani sa pet kula, dok se unutar njih razaznaju osnove nekoliko objekata. Danas je grad Ras u nezaštićenim ruševinama okruženja grada Novog Pazara, koji je nastao kao trgovačko središte srednjovekovnog Rasa. Od 1979. godine je Ras, zajedno sa Crkvom Svetih apostola Petra i Pavla, manastirom Djurdjevi Stupovi i manastirom Sopoćani, deo svetskog UNESCO kulturnog nasledja.

Srednjovekovni gradovi okruženi zidinama su svakako jedna od najromantičnijih mesta koje treba posetiti. Do danas su očuvali svoju srednjovekovnu atmosferu, koju lako mozete prepoznati ako zamislite vojnike koji čuvaju kapije, vojske koje pokusavaju da osvoje utvrdjeni grad, srednjovekovne trgove i pijace... Stoga, krenimo na putovanje kroz Srbiju i njeno uzbudljivo srednjovekovno doba !

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Timacum Minus - Ravna

Današnja teritorija Srbije je nekada bila deo Rimske Imperije. Tri metalurška regiona Istočne Srbije bogata zlatom, srebrom, gvožđjem i bakrom se mogu odrediti : 1. gornji tok reke Pek, metalla Pincensia, 2. područje između Bora, Zlota, Crne Reke i Rgotine i 3. područje oko toka reke Beli Timok, među kojima su dva poslednja bila organizovana kao territoria metallorum. Mnogi rimski imperatori su rođeni na području današnje Srbije -17 rimskih imperatora, gde danas postoje mnoga arheološka nalazišta, među kojima je i Timacum Minus, nazvan po antičkom nazivu reke Beli Timok - Timacum, koji na ovom mestu nastaje od Svrljiškog i Trgoviškog Timoka. Timacum Minus /Ravna, Kuline ili Gradište/ je najstarije antičko vojno utvrđenje u timočkoj oblasti. Arheološki lokalitet Timacum Minus se nalazi nadomak sela Ravna, na levoj obali Belog Timoka, severo-istočno od Knjaževca, na jugoistočnim padinama planine Tupižnice. Ovde je iskopan i kip Dionisa, boga vina starih Rimljana. Podaci govore da su se rimske legije okrepljivale kvalitetnim vinima sa ovog područja pre polaska u vojne pohode. U zapisima antičkih pisaca iz trećeg i četvrtog veka, knjaževački kraj je opisan kao vinogroje. Utvrđenje Timacum Minus i prateće naselje datiraju iz I veka naše ere i kroz četiri obnove traju sve do Justinijanovog doba i obnove carstva u VI veku. Timacum Minus je bio administrativno središte šireg regiona /territorium/, čija je privredna osnova rudarenje - eksploatacija i primarna prerada bakra. Ovom oblasti, koja je bila carsko vlasništvo, upravljao je namesnik provincije i zapovednik legije, dok je poslove na terenu organizovao prefekt teritorije sa svojim štabom /officium/. Ruda se vadila u dolini Trgovičkog Timoka, kao i u podplaninskom delu Stare Planine.

Timacum Minus - Ravna utvrđenje pravougaone osnove /110×138,5 m/, nastalo je u I veku. Bilo je sagrađeno od zemljanih bedema, sa drvenim kulama na uglovima i palisadom, okruženo rovom. Timacum Minus se pominje 78. godine kao sedište jedne rimske jedinice - kohorte I Thracum Syriaca, koja je prebačena u Gornju Meziju i kojoj je dodeljena Cohors II Aurelia Dardanorum. Obnovom i dogradnjom utvrđenje Timacum Minus dobija kule u čije su zidove ugrađeni spomenici sa obližnje nekropole iz ranijeg perioda. Utvrđenje od kamena na približno istom prostoru sa zaobljenim uglovima sa unutrašnje strane, gde su se nalazile četvorougaone kule, sagrađeno je od tesanog kamena i rečnih oblutaka u malteru. Na sredini zapadnog bedema smeštena je kapija /Porta Principalissinistra/ širine 3 metra, sa po jednom kulom kvadratnog plana sa strane, dok je severni bedem imao jednostavan prolaz /Porta Decumana/ širine 2 metra. Unutrašnji prostor utvrđenja Timacum Minus bio je ispunjen različitim građevinama /žitnica - horreum, štabska zgrada - principia/. Poslednja obnova utvrđenja Timacum Minus je iz doba cara Justinijana. Ravna - Timacum Minus je tada bila deo unutrašnjeg limesa zaštite Rimskog carstva od provale varvara. Karakteristično je da zidovi pojedinih kula formiraju trougao ili petougao sa šiljastim završetkom na spoljnoj strani. Ovakva ojačanja dobijaju i druga utvrđenja iz tog perioda ili samo pojedine kule na mestima gde se očekuje najžešći napad neprijatelja. Desetine primeraka rimskih mermernih spomenika karakterističnih po natpisima koje nose /žrtvenika, carskih počasnih natpisa, nadgrobnih stela i sl./, kao i brojni primerci antičke bronzane i mermerne skulpture, nakit, keramičke i staklene posude, novac, reljefi i drugi predmeti visoke umetničke i zanatske vrednosti, pronađeni su u toku ovih sistematizovanih naučno-istrazivačkih radova na arheološkom nalazištu Timacum Minus. Veliki broj pronalazaka su pronašli lokalni stanovnici prilikom poljoprivrednih radova na selu. U srednjem veku je na ovom prostoru bila velika nekropola. Iz sačuvanih opisa i planova vidi se da je dominantan položaj zauzimalo utvrđenje sa visokim, dobro sačuvanim bedemima i kulama. U neposrednoj okolini razvijalo se naselje /20 hektara/, sa objektima za stanovanje, vilama, hramovima, termama...Tako park Timacum Minus - Ravna obuhvata nekoliko celina:

TVRĐAVA (I-VI veka nove ere) je služila kao logor rimske pomoćne jedinice-kohorte i primala je od 500-1000 vojnika, pešaka i konjanika. Samo utvrđenje je od nastanka nekoliko puta dograđivano i četiri etape se mogu videti na samim zidinama. Unutrašnjost logora Timacum Minus bila je organizovana po uobičajenim rimskim normama /ukrštene pod pravim uglom, kapije sa porticima na sve četiri strane utvrđenja/, uz izuzetak jedne kružne građevine, koja je verovatno služila za obezbeđenje i čuvanje pijaće vode.

Terme Timacum Minusa - Ravne potiču iz II veka n.e. a prepravljane su u IV veku. Počivaju na sistemu stubića koji su držali pod, a između njih je strujao topao vazduh iz ložišta i ravnomerno grejao prostorije. Ulaz u terme Timacum Minusa se nalazio sa istočne strane i služio je kao garderoba, a obuhvatale su još i mlako zagrejanu prostoriju i dve jače zagrejane prostorije sa po jedinim ložistem, kao i hladno kupatilo sa manjim bazenom. Terme su bile omiljeno mesto za sastajanje vojnika i nalaze se na obali Belog Timoka, stotinak metara od tvrđave, a na jugozapadnom uglu utvrđenja registrovani su ostaci jos jednog rimskog kupatila.

Timacum Minus Lapidarijum - arheološki park se nalazi u školskom dvorištu u selu Ravna i obuhvata zbirku veličanstvenih kamenih spomenika pronađenih prilikom arheoloških istraživanja u periodu od 1975-1990. godine. Rimski nadgrobni spomenici su mahom izvađeni iz bedema utvrđenja Timacum Minus ili su dobijeni na poklon od meštana i od kolekcionara Ljubiše Rajkovića-Kozeljca. U pitanju su obično nadgrobni spomenici, počasni spomenici, žrtvenici, svi sa natpisom i izvanredno lepim kamenim dekoracijama, koji ponekad predstavljaju čitave porodice. Rimski kameni nadgrobni spomenici Tmacum Minusa su veoma važan i pouzdan izvor za proučavanje i poznavanje vojnih, administrativnih, etničkih, društvenih, kulturnih i verskih zbivanja o kojima, osim starih podataka u zapisima ili još nedovoljnih arheoloških nalaza, nema dovoljno podataka. Rimski spomenici sa natpisima iz Timacum Minusa - Ravne nalaze se u muzeju u Nišu /lapidarium u niškoj tvrđavi/. Arheološki kompleks Timacum Minus obuhvata i Etno-park sa autentičnim primerima stambene narodne arhitekture i pratećim privrednim objektima (ambar, kazanica za pečenje rakije) sa kraja 19. i početka 20. veka.

Prva istraživanja arheološkog nalazišta Timacum Minus - Ravna datiraju iz 1899. godine (Antun fon Premerštajn i Nikola Vulić), dok u novije vreme ona počinju 1975. godine pod pokroviteljstvom Arheološkog Instituta iz Beograda i Zavičajnog muzeja iz Knjaževca. Jedan deo ove bogate kolekcije čuva se danas u muzejima u Beogradu, Nišu, Zaječaru i Knjaževcu. O konzervaciji i restauraciji arheološkog nalazišta Timacum Minus - Ravna brine Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Niša. Arheološka iskopavanja i konzervatorski radovi na arheološkom nalazištu Timacum Minus - Ravna su u toku. Arheološki kompleks Timacum Minus je udaljen 280 km od Beograda.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Trajanova tabla - Tabula Traiana

Trajanova tabla - Tabula Traiana je latinski natpis posvećen rimskom Caru Trajanu /Marcus Ulpius Nerva Traianus/, urezan na isklesanoj steni koja se nalazi iznad Đerdapske klisure. U detaljnim pripremama za Drugi dačanski rat, rimski Car Trajan je preduzeo brojne građevinske poduhvate. Trajanova tabla je deo skupa rimskih spomenika na takozvanom rimskom vojnom putu, koji je od Beograda vodio ivicama planina uz desnu obalu reke Dunava, do veličanstvenog mosta preko Dunava, kojeg je sagradio Apolodor iz Damaska po nalogu Imperatora Trajana. Trajanov most je prvi rimski most izgrađen na donjem toku Dunava. Tokom više od hiljadu godina je Trajanov most bio najduži most u pogledu ukupne dužine /1079,50 metara/ sa dvadesetak stubova visokih oko 35 metara i širokih oko 20 metara, raspona lukova koji su se uzdizali dvadesetak metara iznad vode. Put kroz Đerdapsku klisuru završen je 103. godine i njegova izgradnja u svrhu brže i bezbednije plovidbe, kao i veliki broj utvrđenja, svedoče o vojnom značaju Đjerdapa za Rimsku Imperiju. Ovaj veliki graditeljski poduhvat ovekovečen je natpisom na kamenoj ploči, koja je poznata kao Trajanova tabla (Tabula Traiana). Trajanova tabla sadrži bogato ukrašen tekst na latinskom jeziku, isklesan u steni pravougaonog oblika (3,57x1,62 m) koji glasi:

IMP. CAESAR. DIVI. NERVAE. F
NERVA TRAIANVS. AVG. GERM
PONTIF MAXIMUS TRIB POT IIII
PATER PATRIAE COS III
MONTIBVUS EXCISI(s) ANCO(ni)BVS
SVBLAT(i)S VIA(m) F(ecit).

"IMPERATOR CEZAR, BOZANSKOG NERVE SIN, NERVA TRAJAN AVGUST GERMANIK, POBEDNIK NAD GERMANIMA, VRHOVNI PONTIF, ZASTUPNIK NARODA PO CETVRTI PUT, OTAC DOMOVINE, KONZUL PO TRECI PUT, SAVLADAVSI PLANINSKO I DUNAVSKO STENJE, SAGRADI OVAJ PUT".

Trajanova tabla je ukrašena sa dva delfina, šestolatičnim ružama i orlom raširenih krila.

Upravo preko puta Trajanove table, na rumunskoj strani Dunava se nalazi 40 metara visoka kamena skulptura dačkog kralja Decebela, koju su na nepristupačnoj steni, za vrednost od milion dolara, poslednje decenije 20. veka, isklesali klesari-alpinisti, po nalogu rumunskog tajkuna - amatera istoričara Josifa Konstantina Dragaša.

Nakon Trajanovog osvajanja Dakije, Đerdap u narednih 150 godina nije više bio pogranična oblast Rimske imperije - limes, te gubi vojni značaj, ali je zato omogućen razvoj gradskog života i trgovine u mestima gde su bila izgrađena vojna utvrđenja. U 3. veku, posle povlačenja Rimljana iz Dakije, Dunav ponovo postaje granica Imperije, limes, a i kasnije, tokom 6. veka, kada se Vizantija u ovoj oblasti brani od upada plemena Avara i Slovena. Trajanova tabla - Tabula Traiana se nalazi u Nacionalnom Parku Đerdap kod Kladova i može se videti samo sa vode.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Tvrđava Maglić


Tvrđava Maglić se nalazi u centralnoj Srbiji, u dolini reke Ibar, oko 15 km jugozapadno od Kraljeva. Tvrđava Maglić je izvanredan i najbolje očuvan primer srpskog srednjovekovnog utvrđenja. Tvrđavu Maglić je izgradio u 13. veku Kralj Stefan Prvovenčani ili njegov sin, Kralj Uroš I, na uzvišenju koje je sa tri strane okruženo strmim nepristupačnim liticama i rekom, sa namerom odbrane obližnjih manastira Žiče i Studenice, kao i u svrhu lakše kontrole doline reke Ibar. Tokom 14. veka tvrđava Maglić je bila sedište Arhiepiskopa Danila II, koji je napisao čuvenu biografiju prvih srpskih vladara.

Tvrđava Maglić se sastoji od sedam kula i donžon kule spojene bedemima debljine 2 metra, raspoređenih u pravougaoni oblik. U utvrđenju Maglić se nalaze ostaci palata, crkve Svetog Đorđa i smeštajnih prostorija. Do tvrđave Maglić se stiže uzanom krivudavom stazom, od pešačkog mosta ispod podnožja uzvišenja sa koga dominira Maglić, odakle se pruža veličanstven pogled na dolinu reke Ibar i okolinu.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Ulpijana - Ulpiana - Iustiniana Segunda

U južnom predgrađu Prištine, u blizini manastira Gračanica se nalaze ostaci arheološkog nalazišta Ulpijane, koje je bilo najveće i najznačajnije rimsko i ranohrišćansko naselje Gornje Mezije - Moesia Superior na današnjoj teritoriji Kosova i Metohije. Grad Ulpijana /Ulpiana/ je procvetao u periodu od 2. do 4. veka n.e. kada je bio sedište episkopije i poznat kao Municipium Splendidissima. Otkriveni su velelepni delovi naselja Ulpijane : ranohrišćanska bazilika, nekropole, castrum, bedemi... Teritorija RES PUBLICA Ulpiana - na jugu se graničila s teritorijom kolonije Scupi, na severu i severozapadu dopirala je do stanice Ad Fines kod Kuršumlije.Tragovi rudarske delatnosti na ovom prostoru koji potiču iz perioda pre dolaska Rimljana, ipak ukazuju da je starije naselje domorodaca svakako postojalo. Istorijski podaci potvrđuju boravak Cara Teodosija u Ulpijani 380. godine n.e. Ulpijanu su dva puta razorili Goti, da bi konačno bila uništena zemljotresom 518. godine. Ponovo ju je obnovio Car Justinijan sredinom 6. veka, od kada nosi naziv Justinijana Sekunda /Iustiniana Segunda/. Najznačajnije obeležje Ulpijane je podzemna grobnica sa sarkofagom od belog mermera i podnim mozaicima izuzetne lepote. Grad Ulpijana kontinuirano živi kao glavno središte političkih, kulturnih i privrednih aktivnosti do pred sam početak 7. veka, kad su ga porušili Avari i Sloveni.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Arheološko nalazište Viminacijum - Viminacium

Viminacijum je izuzetno arheološko nalazište u Srbiji u blizini Kostolca, koje vraća slavu rimskog naslleđa na teritoriji Srbije. Viminacijum je bio glavni grad rimske provincije Gornje Mezije /Moesia Superior/, vojni logor sa stacioniranom rimskom VII legijom Klaudija u periodu od 1. do 4. veka nove ere, koji je korišćen kao prelazni deo između Zapada i Istoka.

323. godine n.e. je Konstantin Veliki prebacio sedište Rimske Imperije u grad Bizantium na Istok, u Konstantinopolj /današnji Istambul/, kao formalni centar kulture i države. Prostor nekadašnjeg rimskog grada i vojnog logora Viminacijuma /više od 450 hektara šire gradske i 220 hektara uže gradske teritorije/, čini danas jednu od najuzbudljivijih turističkih znamenitosti Srbije. Po ostacima koji su pronađeni, arheolozi tvrde da su u 4. veku i početkom 5. veka u Viminacijumu postojale velike palate od kamena, koje su imale neku vrstu centralnog grejanja putem tople vode. Značajnije palate Viminacijuma su bile ukrašene reljefima, mozaicima i statuama, koje i danas uzbuđuju njegove brojne posetioce. Mauzolej Viminacijuma je kvadratne osnove, dimenzija 20 x 20 metara. Zidan je od kamenih blokova i kvadera i ukrašen stubovima. U središnjem delu mauzoleja nalazi se centralna građevina dimenzija 5 x 5 metara, koja je zidana od zelenog škriljca zalivenog malterom. Na uglovima objekata su kameni postamenti koji su nosili stubove. U centralnom delu ovog objekta nalazi se grobnica. Pokojnik je spaljivan na licu mesta i na tom mestu je izrađena posebna drvena konstukcija koja je nosila telo pokojnika. Veoma je interesantno da je posle sahrane i nabačenog tankog sloja zemlje od nekoliko centimetara, ceo prostor zatvoren kamenom i veoma obogaćenim krečnim malterom. Ovaj način sahrane poznat kao bustum, iako poznat iz literature veoma retko se nalazi. Pogotovo je izuzetan u uslovima kada postoji mauzolej. Ličnost koja je sahranjena na ovom mestu izaziva posebno interesovanje. Sa sigurnošću možemo da kažemo da je na ovom mestu sahranjena, odnosno spaljena osoba koja je u rimskoj hijerarhiji zauzimala izuzetno visoko mesto. Osteološki materijal iz mauzoleja Viminacijum predat je na DNK analizu. Mauzolej je opljačkan najverovatnije odmah posle 312 godine, posle Milanskog edikta i njegovi kvaderi i stubovi su korišćeni sa gradnju grobnica iz IV veka. U neposrednoj blizini mesta spaljivanja, u okviru mauzoleja, pronađeno je dvadesetak zlatnih predmeta, među kojima i pozlaćena fibula, odnosno kopča.

U izuzetno bogatom fundusu nalaza sa Viminacijuma, posebno mesto zauzima otkriće fresko-oslikanih kasnoantičkih grobnica, jer je otkriveno vise od 13.500 grobova. Uglavnom sve fresko-oslikane grobnice Viminacijuma pripadaju kasno-antičkom periodu /izuzetak su dve grobnice sa početka druge polovina 3. veka /i nalažene su u kasnoantičkom nivou nekropole, samostalno ili u prostoru unutar i izvan memorijalnih građevina. Na nekropolama Viminacijuma istraženo je desetak memorijalnih građevina /memoriae/, pravougaonih, kvadratnih, krstastih ili trikonhalnih osnova. U okviru lokaliteta Viminacijum prezentovane su tri memorije na dve lokacije. U pokrivenom objektu prezentovane su dve. Memorija označena kao G-4816 je jedan od najreprezentativnijih objekata te vrste na nekropolama Viminacijuma. Radi se o krstoobraznoj memoriji sa 11 grobnih mesta. Orijentisana je sever - jug, sa devijacijom od 35 sepeni severnim delom ka zapadu. Ulaz u memoriju je sa južne strane. Građena je od opeke vezane krečnim malterom. Ulazilo se kroz ulaz dužine 5 metara, od čega su samo stepenice u dužini 3,70 metara. Ovim vrlo strmim stepenicama silazilo se na dubinu od oko 3 metra, na kojoj se nalazio pod objekta. Pretpostavljena niveleta prvog stepenika bi odgovarala niveleti temena krstastog svoda nad centralnim prostorom. Širina ulaza je 0,95 metara. Očuvana su samo poslednja dva stepenika dok su ostali uništeni radom mehanizacije. Centralni prostor je kvadratnog oblika. Zidovi su bili omalterisani krečnim malterom sa primesama tucane opeke. Malter je fresko oslikan. Očuvani su mestimično tragovi zelene boje, dok ivice grobnih pregrada prati crvena bordura. Pod memorije pokriva sloj maltera koji je i vezivao leptiraste podne pločice, koje su danas očuvane samo u centralnom delu. Na opekama stepenica i podnim pločicama uočavaju se izlizane ivice od stalnog korišćenja - odnosno hodanja tokom dužeg perioda prilikom poseta preminulim članovima porodice.

Na severu, istoku i zapadu lokaliteta Viminacijum nalaze se po jedna pravougaona konha sa tri grobne pregrade. Ulazna konha na južnoj strani ima po dve grobne pregrade levo i desno od ulaza. Sve grobne pregrade bile su zasvedene. Svi grobovi su opljačkani i uništeni.

Terme (thermae) predstavljaju tipično rimske građevine. Kao objekti javnog karaktera pojavljuju se u vreme rimskog Carstva, kako u Rimu tako i u provincijama. One ne predstavljaju samo mesta za održavanje higijene već i mesta za odmor i razne društvene aktivnosti. Po svom arhitektonskom sklopu terme predstavljaju objekte koji su se razlikovali od grada do grada. Tako se i viminacijumske terme mogu izdvojiti ne samo po svojoj raskoši već i specifičnom arhitektonskom rešenju. Dug period u kome su bile u upotrebi (I-IV vek) omogućava da se jasno prate pojedine faze u gradnji. Arheološkim iskopavanjima registrovano je ukupno 5 konhi od kojih su 4 u funkciji tepidarijuma (bazeni sa toplom vodom) dok je peta konha predstavljala frigidarijum (bazen sa hladnom vodom). Terme su očuvane u nivou hipokausta na kome se mogu pratiti više faza izgradnje. Ostaci fresko-maltera ukazuju da su terme bile raskošne. Pod starijih termi koji se nalazio na stubićima od opeka bio je prekriven mozaikom. Veliki broj žižaka ukazuje na činjenicu da su terme korišćene i noću.
Za vreme vladavine cara Hadrijana, Viminacijum postaje centar rimske provincije Gornje Mezije, koja je teritorijalno obuhvatala današnju Srbiju. Opljačkan i uništen sredinom V veka u najezdi Huna, Viminacijum je ostao zaboravljen pod zemljom kao Pompeji. Ta analogija, ali i činjenica da ostaci rimskog grada i vojnog logora Viminacijum predstavljaju svetski kulturni i istorijski dragulj, razlog su što je Viminacijum dobio naziv "balkanski Pompeji". Viminacijum je bio glavni odbrambeni punkt ovog dela Limesa, pa je stoga u njemu, od Filipa I do Galijena, povremeno bio kovan i carski novac od srebra.

Vika, skelet najstarijeg pronađenog mamuta u Evropi, otkriven početkom juna nadomak arheološkog lokaliteta Viminacijum, bio je pre više miliona godina jedan je od tropskih južnih mamuta koji su iz Severne Afrike prešli u Evropu. Ovo otkriće smatraju najvrednijim u Srbiji i predstavlja istinski nezaboravan doživljaj svakom posetiocu.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Arheološko nalazište Vinča

Vinča je najveće i najznačajnije istraženo neolitsko naselje u Evropi. Vinča je arheološko nalazište smešteno na desnoj obali Dunava, 11 km istočno od Beograda, gde su tokom arheoloških istraživanja sa početka 20. veka, pronađeni ostaci osam neolitskih naselja. Vinča ima odličan pogled na Dunav, koji je oduvek bio glavna linija komunikacije. Na ovom mestu, gde se preko doline Bolečice i Dunava razigrani reljef Šumadije susreće sa banatskom ravnicom, nalazila se između 4500. i 3500. godine pre nove ere metropola jedne sadržajima prebogate kulture - vinčanske kulture. Vinčansku kulturu karakterišu pravougaone kolibe od drveta, blata i slame, građene na zemlji, crna ili siva keramika sa ugraviranim ukrasima, figurine ljudskog oblika crvene boje, pogrebni rituali...Stoga je Vinča pojam kojim se danas obeležava zenit neolitske kulture u Evropi i stacioniranje - naseljavanje stočarskog stanovništva.

Kulturni sloj Vinče visok oko 10,5 metara, pruža neobično zanimljivu i uzbudljivu sliku. Kao na raskošnom ćilimu, u kulturnom sloju Vinče se po vertikali nižu jedan nad drugim rumeni, žuti, mrki, pepeljasti i crni proslojci formirani od ostataka razorenih naselja, spaljenih koliba, velikih rovova i zasutih jama i grobova. Svaki od tih proslojaka, koji obeležava pojedine faze života u Vinči, sadrži prave riznice najraznovrsnijih predmeta: oruđe i oružje od kamena i kosti, posuđe za svakodnevnu upotrebu, raskošno dekorisane ritualne vaze, veliki broj antropomorfnih i zoomorfnih figurina, nakita od raznih vrsta retkih, skupocenih materijala i bezbroj drugih predmeta, izrađenih u samoj Vinči ili pribavljenih iz udaljenih oblasti njene kulture, iz srednje Evrope, donjeg Podunavlja ili sa Mediterana. Mada je praistorijsko naselje u Vinči godinama iskopavano, ipak je ispitan samo njegov središnji deo. Na istraženom prostoru Vinče nađeno je, međutim, na hiljade predmeta koji danas krase mnoge muzejske zbirke u Srbiji i inostranstvu, a rad na njihovom proučavanju traje sa nesmanjenim interesovanjem i danas. Na osnovu tih brojnih i veoma raznovrsnih predmeta, kao i ostataka arhitekture i korišćenih sirovina, može se pouzdano rekonstruisati cela istorija Vinče, odnosno materijalna i duhovna kultura brojnih generacija koje su u njoj živele, koje u umetničkom domenu nisu imale premca u tadašnjoj Evropi. Neki naučnici smatraju da vinčansko pismo, koje je koristilo poljoprivredno stanovništvo u religiozne svrhe, predstavlja najraniju formu pisma ikad nađenu, nekoliko hiljada godina stariju i od egipatskog i sumerskog pisma. Obzirom da su vinčanski simboli starosti od 7. do 4 milenijuma p.n.e i dekorisani simboli starosti od 8000 do 6500 godina, pronađeni na predmetima u grobnicama veoma malog obima, jezik koji predstavljaju nije poznat, te je malo verovatno da će ikada biti protumačen.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp

Zvečan - Zvečanska tvrđava

Zvečan je vizantijski i srpski srednjovekovni grad i tvrđava na Kosovu i Metohiji, nedaleko od istoimenog naselja, severno od Kosovske Mitrovice, koji je smatran jednim od najjačih utvrđenja nemanjićke kraljevine. Zvečan se nalazi u blizini ušća reke Sitnice u Ibar, na vrhu ugašene vulkanske kupe, koja se na visini od oko 800 metara uzdiže iznad reke Ibar. Svojim položajem na stenovitom kupastom uzvišenju, tvrđava Zvečan dominira dolinom u kojoj su se nekada ukrštali važni karavanski putevi /prema Kosovu i Metohiji na jugu, Ibrom za Moravsku dolinu ka severu i za Bosnu ka zapadu/, da bi kasnije služila i za zaštitu trepčanskih rudnika. Nije poznato kada je tvrđava Zvečan podignuta, jer postoje podaci o postojanju utvrđenja još iz praistorije i antičkog perioda. Mnogi vladari su se smenjivali u Zvečanu, ali se prvi put pominje u pograničnim borbama Srba sa Vizantincima na Kosovu Polju izmedju 1091. i 1094. godine. 1093. godine je Zvečan bio pogranična utvrda raškog zupana Vukana /kraj 11. veka/ koji je odavde kretao u svoje pohode na Kosovo, tada u sastavu Vizantije, da bi upravo u Zvečanu započeo mirovne pregovore sa vizantijskim carem Aleksijem I Komninom. Postoji zapis da je Stefan Nemanja, nakon pobede nad Vizantincima 1170. godine, nalozio da se u crkvi Svetog Đorđa na Zvečanu održi služba za srećan ishod bitke. U zvečanskoj tvrđavi se nalazio jedan od kraljevskih dvorova dinastije Nemanjic, a u njoj je svoj život, na misteriozan način, 11. novembra 1331. godine okončao kralj Stefan Dečanski. Sin Cara Dušana, Kralj Uroš je grad Zvečan dodelio čelniku Musi, zetu Kneza Lazara. Knez Vojislav Vojinović /oko 1355 - 1363/ ga je 1363. godine primorao da mu preda Zvečan u zamenu za Brvenik na Ibru, tako da se on od toga doba nalazi u njegovom posedu, odnosno njegovog naslednika velikog župana Nikole Altomanovića /1366 - 1373./, posle čega grad Zvečan ulazi u sastav države Vuka Brankovića. Upravu nad tvrđavom Zvečanom Turci su zauzeli neposredno posle kosovskog boja /1389./, te je u njemu postojala stalna vojna posada do 18. veka, kada je grad napušten i prepušten zubu vremena. Zvečanski Grad je bio napušten u 17. veku, da bi tokom austrijskog prodora na Balkansko poluostrvo, krajem 17. veka, ponovo imao osmanlijsku posadu, koja se jedino u njemu održala do 1689. godine, kada su Austrijanci, potpomognuti pobunjenim Srbima, prodrli do Skoplja, predvođeni pukovnikom Pikolonimijem.

Osnova tvrdjave Zvečan je prilagođena terenu i ima nepravilan, izdužen oblik. Grad Zvečan je činio utvrđeni gornji Grad na najvisem delu uzvišenja, gde se okruženi sa pet kula, nalaze ostaci crkve Svetog Đjorđa, cisterne i glavne Donžon kule, osmougaonog oblika. Crkva Svetog Đjorđa je imala osnovu u obliku sažetog upisanog krsta, manju oltarsku apsidu, kube nad centralnim delom. Posebnu vrednost gradu Zvečanu su davala dva izvora na padini, koja su tajnim prolazima bila povezana za citadelom na vrhu. Niži pojas zvečanskog grada se sastojao od bedema ojačanih kulama, a obimni zid je obuhvatao južne padine i podnožje brda. Podgradje Zvečana je bilo zasticeno niskim bedemom na jugozapadnoj padini i u njemu postoji nekoliko gradjevina čija namena nije utvrdjena. Bedemi ovog dela grada Zvečana ojačani su masivnim kulama, a na krajnjem zapadnom kraju se nalazio glavni ulaz u utvrdjenje. U severnom delu Zvečana je pronadjen podzemni lagum koji se spustao do izvora u podnozju brda na kome je grad Zvečan podignut, a otkriveni su ostaci jednog potencijalnog izlaza iz podzemnih podruma. Neznatna arheološka istraživanja i konzervatorski radovi su izvedeni u periodu od 1957. do 1960. godine. Danas je Zvečanski Grad većinom u ruševinama, ali se na osnovu nekoliko kula koje su opstale i ostataka bedema na vrhu usamljene uzvišice i dalje može naslutiti njegova nekadašnja impozantnost. Zvečanska tvrđava je 1990. godine proglašena Spomenikom kulture od izuzetnog značaja i pod zaštitom je Republike Srbije. Zvečanska tvrđava je jedno od najstarijih utvrđenja na Balkanu.

[You must be registered and logged in to see this image.]

izvor:panacomp