ZABAVNA MUZIKA

Zabavna muzika je vrsta muzike lakseg sadrzaja, jednostavne, dopadljive melodije i uproscene harmonije. jednostavnija i pevljivija od umetnicke muzike, ona ne trazi preveliku angazovanost, niti dodatno tumacenje. Ova muzika dobrog raspolozenja, koja moze da se slusa i uzgred kada zelimo da se razonodimo ili igramo, postala je pristupacna velikom broju slusalaca. Ona je postala potreba svih, kojoj manje ili vise poklanjamo paznju.

Zabavna muzika nema vremensku trajnost umetnicke muzike. Dela jednoga Baha, Mocarta, Betovena ili bilo kog drugog velikana slusaju se i posle sto ili dvesta godina sa istim zarom i postovanjem. Dela zabavne muzike zive sa trenutnom publikom. Jedan hit zamenjuje sa drugim. Ako se neka popularna melodija iz proslosti i sacuva, ona vise ima znacaj za one koji su sa njom odrasli. Slusajuci je posle mnogo godina, vraca nas u mladost, kao i stare slike sa pozutelih stranica albuma. Muzika "nase mladosti" retko ostaje buducim pokolenjima. Pa ipak, za neke od njih, one najbolje, vezuje se novi mladi narastaji. Takve melodije se zovu evergrin (uvek sveze).

Potreba velikog broja ljudi za "zabavljanjem uz muziku" opravdava i njeno postojanje. Uostalom, zabavna muzika je oduvek postojala. Podrucju zabavne muzike pripadaju i Bahova Kantana o selu i Kantana o kafi, koje su se izvodile za vreme lajpciskih sajmova. Barokna svita ili kasnije Hajdnova i Mocartova divertimenta i serenade takodje imaju karakter "zabavnog". Od 19. veka, sa usponom gradjanske klase, zabavna muzika se izdvaja kao poseban vid muzike. Opereta (Johan Straus — sin, Zak Ofenbah), valceri, virtuozne varijacije za klavir na narodne melodije (Srpska nacionalna pesma K. Stankovica) i na popularne operske i operetske arije postaju oblici muzike za zabavu u doba romantizma.

U 20. veku produkcija gramofonskih ploca i kaseta, zatim radio, film i televizija omogucili su jos vece sirenje zabavne muzike.

U prvoj polovini 20. veka, kao oblik zabavne muzike, javlja se slager, popularna vokalna kompozicija sa jednostavnom instrumentalnom pratnjom. Prvi slageri bili su popularne arije i pesme iz opereta izvodjene van muzicke scene. Kasnije nastaju i originalne kompozicije koje svojom melodioznoscu i izrazenim ritmom osvajaju svet.

Gordana Stojanović & Nadežda Ćirić

Zabavna muzika je termin koji podrazumjeva grupu muzičkih stilova a karakterišu je jednostavnije harmonije i lako pamtljive melodije, kao i tekstovi obično na ljubavne teme. U Srbiji, u najnovije doba, zabavna muzika ima primesa tzv. folk muzike kao i nekih žanrova popularne muzike, najčešće popa i densa, ali nekad i elektronske muzike i hip hopa.

Ova vrsta muzike je jednostavna i pjevljiva i uz nju se može plesati. Pristupačna je velikom broju slušalaca. Djela zabavne muzike žive sa trenutnom publikom i nemaju trajnost koju ima "umjetnička muzika". Jedan hit zamenjuje se drugim.

Šlager, nastao u prvoj polovini 20. veka, je imao osjetan uticaj na zabavnu muziku. Šlageri su popularne vokalne kompozicije sa jednostavnom instrumentalnom pratnjom. Šlageri su bili popularne arije i pesme iz opereta izvođene van muzičke scene. Kasnije nastaju i originalne kompozicije. Otuda i izraz šlager (nemački Schlag-udar), što znači pjesma čija melodija brzo, "na prepad", osvaja ljubitelje zabavne muzike, pretežno omladinu.

Poseban uticaj na zabavnu muziku izvršili su šansoni, jednostavne pjesme ljubavnog sadržaja uz instrumentalnu pratnju, francuskog porekla, koja potiče još iz 11. vijeka. Među najpoznatijim šansonjerima druge polovine 20. vijeka su Edit Pjaf, Šarl Aznavur, Iv Montan, Žilber Beko. Kod nas izvanredan kompozitor, pisac tekstova i izvođač šansone je Đorđe Balašević.

Zabavna muzika u Srbiji postojala je verovatno i pre drugog svetskog rata, ali o tome nema za sada tačnih podataka. Recimo, poznato je da je dvadesetih godina u Beogradu gostovala čuvena Džozefina Beker, pa se može zaključiti (na šta upućuje i izjava glumice Ognjenke Het date u emisiji Kod Dva Bela Goluba Radio Beograda 1, 1986) da je u to vreme u Srbiji već bilo i gramofonskih ploča sa ovom vrstom muzike. Na prostoru bivše Jugoslavije, zabavna muzika bila je mnogo zastupljenija u Hrvatskoj, gde se javlja jedan od prvih kantautora Vlaho Paljetak, a zatim i pevači kao što su Andrija Konc i Ivo Robić. U Srbiji u to vreme popularnije su romanse, havajske i starogradske pesme, koje su izvodili između ostalih Edo Ljubić, Fulgencije Vucemilović, Mijat Mijatović, Sofka Nikolić, Bora Janjić Šapčanin, Milan Timotić i mnogi drugi sada potpuno zaboravljeni izvođači. Među prvim nama poznatim pevačima zabavne muzike, bio je Vojin Popović, koji se pojavljuje još za vreme rata sa pesmom "Ne brini majčice mila". Jedan od prvih kompozitora zabavne muzike bio je Darko Kraljić, sa kompozicijama "Zašto si pospan Čo", "Čamac na Tisi", itd.

Sa dolaskom komunističke vlasti, zabavna muzika biva proganjana, kao ostatak buržoaske kulture. Ipak, zabavna muzika preživljava na marginama, često izvođena i od džez muzičara. Postoje retki sačuvani snimci, uglavnom na pločama od 78 okretaja izdanje beogradskog Jugodiska i zagrebačkog Jugotona. Prekid tesnih veza sa Sovjetskim Savezom i otvaranje ka zapadu znači i poboljšanje položaja zabavne muzike. Pedesetih godina javljaju se pevači kao što su Zorana Lola Novaković, Dušan Jakšić, Nada Knedžević, a zatim i veoma popularni Đorđe Marjanović. U isto doba, nastupa i veoma kvalitetan vokalni kvarter Predraga Ivanovića kao i Predrag Gojković Cune, pevač veoma širokog repertoara, kasnije poznatiji kao interpretator meksikanskih i narodnih pesama. Šezdesetih godina, u grupu popularnih pevača ulaze i Miodrag Miki Jevremović, Ljiljana Petrović, Radmila Karaklajić, Tihomir Petrović, Krsta Petrović, Zafir Hadžimanov, Leo Martin i mnogi drugi. Sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka, zabavna muzika postepeno uzmiče prvo pred rok muzikom a zatim sve više pred folkom, tom iskvarenom varijantom tradicionalne muzike. Devedesete godine, godine sveopšte krize i propasti društvene supstance Srpskog društva, nisu poštedile ni zabavnu muziku koja je potpuno marginalizovana i saterana u uzak krug obožavalaca iz osiromašene srednje klase.

Za domaću zabavnu muziku veoma su značajni različiti festivali. Većina festivala odigravala se van Srbije, u gradovima kao što su Opatija (zvanični radijski festival, kasnije služio za izbor domaćeg takmičara za Pesmu Evrovizije), Zagreb, Split, Sarajevo (Vaš šlager sezone). U Srbiji (Beogradu) održavani su festivali Beogradsko proleće i kasnije osamdesetih godina 20. veka MESAM (Međunarodni Sajam Muzike). Od 1967. do 1972. održava se i veliki jugoslovenski festival Pesma leta, u kome je karavan pevača obilazio, sa istim repertoarom, jugoslovenske gradove, a pobednik festivala određivan je glasovima publike. Prva tri pobednika ovog festivala bili su Lola Novaković, Đorđe Marjanović i Radmila Karaklajić.

http://sr.wikipedia.org

Ljiljana Petrović, Radmila Karaklajić i Nada Knežević