APATIN

[You must be registered and logged in to see this image.]

APATIN

Apatinska opština je tipična vojvođanska mešavina raznih etnosa. Danas u gradu i okolini ima nekoliko dominantnih etničkih grupa. Pored više srpskih etnosa kao što su Ličani, Kordunaši, Banijci i Bosanci tu su prisutni i Nemci, Mađari, Romi, Hrvati-Šokci. Svaki od ovih etnosa ima svoju bogatu kulturu, tradiciju, jezik koji cuvaju organizovani u svoja Udruženja. Nekoliko je kulturno-umetnickih društava koja neguju svoj bogati folklor i narodnu baštinu.

izvor:vojvodinacafe.rs

[You must be registered and logged in to see this image.]


U severozapadnom delu prostranih bačkih ravnica, na levoj obali Dunava, na oko 200 kilometra od Beograda, smestio se
Apatin, jedan od najlepših gradova Vojvodine.


Izuzetno povoljan geografski položaj, blizina reke i prirodna bogatstva ovog kraja (plodno zemljište, šume pored reke, obilje ribe po ritovima i rukavcima i divljač u šumama) oduvek su privlačili ljude da se ovde naseljavaju, pa se tako još u praistoriji smenjuju kulture Sarmata, Kelta, Gota i drugih naroda.

U I veku, za vreme rimskih osvajanja, naselje je pretvoreno u vojni šanac sa utvrđenjima i imalo je značajnu ulogu u odbrani provincije Panonije. U VI veku dolaze Sloveni, a 896. godine Mađari i na ovom prostoru osnivaju svoju državu u kojoj su ipak Sloveni činili većinu stanovništva.

Apatin se prvi put spominje u pisanim dokumentima 1011. godine, a ime je dobio po opatiji Kaločke biskupije.

U XIV i XV veku na ovim prostorima su feudalna imanja, čiji su gospodari podigli dvorce oko kojih se naseljavaju ribari, lovci, lađari i vodeničari. Apatin se 1417. godine spominje kao posed Stefana Lazarevića. Pod tursku vlast pao je 1541. godine i bio pod njom punih 140 godina.

Deo izbeglica iz velike seobe pod Arsenijem Čarnojevićem 1690. godine naseljava se u Apatinu, Somboru i Prigrevici. 1748. godine u Apatin dolaze nemački kolonisti, a srpska naselja su silom raseljena, uglavnom u Stapar. Kolonisti su došli iz raznih krajeva. Sabirni centar je bio u Ulmu, a odatle su prevoženi Dunavom do Apatina, koji je postao glavna baza nemačke ekspanzije u Vojvodini, dobijajući pritom i posebnu podršku u razvoju. Nedaleko od pristaništa podignuta je crkva i izgrađen centar sa trgom. Podižu se javne zgrade, škole, ribarske stanice, zanatske radionice i stambene zgrade. Dvorska komora ubrzano podiže i privredne objekte: 1756. pivaru i pecaru, a 1764. jednu od najvećih tekstilnih radionica u Bačkoj. 1760. godine Apatin je proglašen za grad i stalno trgovište sa posebnim statusom.

Krajem XVIII veka katastrofalna poplava prodrla je u stari centar, uništila ga sa svim objektima, te sa sobom odnela i pola naselja. Novi centar formiran je severoistočno od Pivar e, čime je utemeljeno uobličavanje grada koje se u velikoj meri sačuvalo i do danas. Tokom XVIII i prve polovine XIX veka Apatin je doživeo snažan ekonomski uspon, pre svega zahvaljujući zanatstvu, trgovini i brodogradnji. Već 1869. godine osnovane su banke i štedionica, čime su otvorena vrata i ubrzanom industrijskom razvoju. Veliki broj ciglana (36) proizvodio je ciglu i crep, a njima su građeni i pokriveni mnogi objekti u Beču i većina u Pešti. 1912. godine Apatin je povezan železničkom prugom sa Somborom i Sontom. 1920. godine osnovano je brodogradilište, koje je u novije vreme modernizovano i jedino na celom toku Dunava opremljeno specijalnim liftom za brzo izvlačenje brodova na dok.

izvor:vojvodinacafe.rs

[You must be registered and logged in to see this image.]

Njegov prosperitet je prekinut turskim osvajanjem Bačke 1541. godine, da bi nakon jednoipovekovne osmanlijske dominacije, otpočeo, krajem XVII i tokom XVIII veka, dinamičan proces kolonizacije ovog, ratovima depopulisanog područja.Planskim naseljavanjem stanovništva, pre svega zanatlija, Apatin doživljava, od polovine XVIII veka brz ekonomski razvoj , pretvarajući se u jedan od najjačih industrijskih centara u ovom delu Bačke.Među brojnom kolonističkom populacijom naseljenom u Apatinu, nalazila se velika koncentracija zanatskih majstora raznih stručnih profila, što predstavlja najznačajniji preduslov njegovog budućeg intenziteta privrednog prosperiteta.

Pored već izgrađene ribarske stanice i vojnog magacina, formira se, 1756. godine, pivara (prvo kao mala zanatska radionica, da bi se krajem XVIII veka tretirala kao industrijsko preduzeće, koje u kasnijem periodu prerasta u jednu od najznačajnijih privrednih organizacija rada u gradu, a danas po mnogim elementima, i vodeću u pivarskoj industriji SR Jugoslavije), zatim pecara i konačno 1763. godine, jedna od najvećih tekstilnih manufakturnih radionica na području Bačke.

Kao posledica katastrofalnih poplava koje su krajem XVIII veka u potpunosti devastirale veliki deo grada sa starim urbanim jezgrom, na severoistočnoj periferiji se, tokom XIX veka, formira novi deo Apatina sa centralnom zonom.Ubrzo se, u okviru novog urbanog jezgra, podiže niz stambenih, privrednih i javnih građevisnkih objekata, neophodnih za funkcionisanje brojnih upravnih, verskih, prosvetnih i zdravstvenih organa i institucija (zbog visokih arhitektonskih, istorijskih i ambijentalnih vrednosti, mnogi od njih spadaju u kategoriju izuzetno značajnih spomenika kulturnog nasleđa grada).Dodatni impuls za još intezivniji ekonomski prosperitet, usledio je 1869. godine, osnivanjem Apatinske štedionice, prve bankarske instituicije u gradu i jedne od najstarijih u državi, formirane sa primnarnim ciljem kreditiranjem apatinska privrede.Nakon toga, usledio je još dinamičniji proces osnivanja brojnih zanatskih radionica i industrijskih preduzeća.Pored starih ciglarskih peći u kojima se proizvodila najkvalitetnija opeka i crep u tadašnjoj Autrougarskoj monarhiji, otvaraju se na desetine novih, čiju je tradiciju, u današnjem periodu, nastavilo Građevinsko preduzeće
'Rapid'.Koristeći bogatu sirovinsku bazu i visoko stručno umeće korparskih majstora, osnovana je 1896. godine, Prva korparska zadruga, a kontinuitet proizvodnje korparskih proizvoda osataje neprekinut kroz delatnost apatinske Korpare.

Takođe, na velikoj vekovnoj tradiciji proizvodnje tekstila, osniva se 1903. godine, fabrika čarapa (današnja 'Vukica Mitrović'), a kasnije i brojne tekstilne radionice, od kojih nastaje, u periodu posle II svetskog rata, tekstilno preduzeće 'Apateks'.Godine 1920.formirano je brodogradilište (danas MDD Brodogradilište 'Apatina') u početku kao veća samostalna radionica, koja ubrzo prerasta u idustrijsko preduzeće. Kao značajan segment apatinske privrede pre i posle II svetskog rata, osnivaju se preduzeće iz sfere kožarske inustrije, tj. Fabrike obuće, koje su širokim asortimanom i izuzetnim kvalitetom svojih proizvoda stekle visok renome : 'Istra' (osnovana 1940.), 'Ideal' (osnovan 1945.) i 'Luksor' (osnovan 1953.).Takođe, u okviru drvne industrije, formirano je 1946.godine preduzeće 'Dunav', čiji se proizvodni program uglavnom bazira na izradi kuhinjskih elemenata modernog dizajna i izuzetne funkcionalnosti.

Posle kapitulacije Jugoslavije 1941. godine Apatin je ušao u sastav Hortijeve Mađarske.Za vreme Batinske bitke front se protezao sve do Apatina i Bogojeva, a sam grad je postao prava ratna baza.

Partizanske jedinice oslobodile su Apatin 24. oktobra 1944. godine. Prema planu kolonizacije, novembra 1945. godine, u Apatin su stigle prve boračke porodice iz Like i nacionalni sastav grada je promenjen.

izvor:vojvodinacafe.rs

[You must be registered and logged in to see this image.]

Zgrada Skupštine opštine
Podignuta je u peridu 1907. -1909. godine i predstavlja vredno arhitektonsko ostvarenje i jedan od najreprezentativnijih objekata graditeljskog fonda grada.
Zgradu je projektovao poznati subotički arhitekta Feren J.Barhauzer Rajhle ( 1869-1960), rođeni Apatinac, u eklektičnom stilu sa dekorativnim elementima koji nagoveštavaju secesiju.
Objekat predstavlja snažnu, ugaonu, jednospratnu građevinu, sa tornjem (kvadratnog preseka), na uglu....

[You must be registered and logged in to see this image.]

[You must be registered and logged in to see this image.]

Rimokatolička crkva posvećena Uspenju Bogorodice
Hram je jednobrodna građevina sa zvonikom koji se nastavlja iz pročelja glavne fasade, građen je u periodu 1795. - 1798. godina, od strane arhitekte Johana Gemahera i nosi karakteristike Copf stila...

[You must be registered and logged in to see this image.]
[You must be registered and logged in to see this image.]

Pravoslavna crkva na dunavskom keju posvećena Saboru Svetih Apostola

Crkvu u Apatinu je projektovao, kao uostalom i još preko 80 sakralnih objekata, prof. dr. Predrag Peđa Ristić, poznatiji među svojim prijateljima i poštovaocima kao Peđa Isus. Peđa Isus je jedna od najmarkantnijih figura koje sam upoznao u svom Životu. Intelektualac par ekselans, doktorirao arhitekturu u Gracu (na nemačkom jeziku) sa disertacijom Arhitektura Lepenskog Vira. On je jedna gotovo renesansa ličnost, kako izgledom tako i čvrstinom karaktera i nesputanim večitim traganjem i usavršavanjem...
Otac mu je bio građevinski inžinjer, ujak mu je čuveni Milan Tabaković (Novi Sad je dobio, čini mi se, njegovu ulicu), takođe arhitekta, potomak poznate porodice Tabakovića iz Arada. Iako u poodmaklim godinama Peđa Isus još stvara i projektuje.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Dr. Ristića u svom kabinetu

Naravno, ovo je tek delić podataka o našem poznatom arhitekti. Ja sam imao tu sreću da sa njim sarađujem u vezi izgradnje jedne prelepe crkve. Pošto sam u tom projektu bio zadužen za brojne poslove u koje su spadali i marketing, organizacija donatorskih večera, ali i nabavka materijala itd, često smo se viđali. Emisiju, koju pominje Nenad, sam pratio pošto me je on nazvao pre njenog početka i ukazao na njeno emitovanje...

Apatinska pivara

Formirana kao mala zanatska radionica 1756. godine, Apatinska pivara predstavlja najstariju proizvodnu organizaciju u gradu, a istovremeno i jedno od najstarijih preduzeća u okviru celokupne pivarske industrije SR Jugoslavije.
Pivara je smeštena u samom centru grada. Pročelje gleda na Trg Oslobodjenja (to je lep park sa starim stablima).

[You must be registered and logged in to see this image.]

Iako upravne zgrade, verovatno izgradjene početkom XX veka, nemaju neku arhitektonsku vrednost i uobičajene su za objekte te namene u tom periodu, predstavljaju prepoznatljivi lik Apatina.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Ulice koje je okružuju i bujno zelenilo sakrivaju povelike proizvodne pogone pivare.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Pivnica nije radila (možda zbog radova u ulici) pa nismo mogli da proverimo da li je i u Apatinu moguć onaj poseban užitak - popiti pivo koje cevovodom stiže iz tankova.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Trg Slobode se nastavlja u pešačku zonu - šetalište (o kome sam već postavio fotografije) tako da to predstavlja lepo uređenu i održavanu celinu. Verujem da Apatinska pivara i sada, nakon privatizacije značajno doprinosi uredjivanju grada.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Na staroj upravnoj zgradi sačuvana je staklena tabla iz vremena neposredno posle II Svetskog rata. O vremenu nastanka table zaključujem po preduzeću koje je tablu izradilo - 'Biro' N. Sad. To firmopisačko preduzeće se početkom 50-tih utopilo u novosadski 'Jugoreklam' koji je kasnije postao DES - zaštitna radionica Saveza gluvih.

Telefonski broj ispisan na tabli govori o tome kakav i koliko je Apatin bio tada.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Šetajući bočnom ulicom pored Pivare uočio sam, proturio objektiv kroz ogradu i slikao stari bunar na vitlo.

Pretpostavljam da taj bunar ima istorijsku ili emotivnu simboliku pa da je zato i sačuvan.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Uz sve lepo i kritika: ne razumen onaj slogan na reklami 'Muškarci znaju zašto'.
Čemu sektaški stav prema prema dobrom delu ljubitelja piva!

izvor:vojvodinacafe.rs