Aleksandrovac

Aleksandrovac


[You must be registered and logged in to see this image.]

Opis

Opština Aleksandrovac se prostire u centralnom delu Srbije. Zapadna teritorija opštine predstavlja krajnje delove Dinarskog planinskog sistema (Goč, Željin i Kopaonik), pravca pružanja sever - jug. Raščlanjenost terena je izrazita i kreće se od 190 do 1785 m nadmorske visine. Teritorija ima nekoliko morfoloških celina. To su: Donja Župa i planinsko zaledje Gornja Župa. Donja Župa predstavlja geografsku celinu sa nizom fizičko-geografskih i kulturno-istorijskih osobenosti. Pod pojmom župa se najčešće podrazumeva blago zatalasana kotlina sa nadmorskom visinom od 250 do 700 m. Planinska Župa se izdiže iznad zatalasane jezerske površi Donje Župe i nižih dolinskih strana rečnih tokova zahvatajući najveći deo teritorije. Nakon povlačenja Panonskog mora, koje se ovde uvlačilo u obliku zaliva, rečni tokovi su izgradili današnji reljef oblikujući bezbroj brežuljaka i dolina raznih pravaca pružanja. Uglavnom su to brežuljkasto-brdoviti i nisko-planinski predeli u istočnom delu opštine i predeli sa izrazito planinskim karakterom na zapadu.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Istorijat

Naselje Kožetin nastalo je na dnu amfiteatra nekadašnjeg neogenog jezera, na njegovom zapadnom obodu. Prirodni je geografski centar Župe koja je smeštena u centralnom delu Srbije. Otud je ovo naselje kroz istoriju igralo vrlo često značajnu ulogu u njenom razvoju. Naselje se razvijalo na uzanim terasama Kožetinske reke i Popovačkog potoka, koje se na istočnoj strani naselja sliva u Kožetinsku reku. To je bilo "Kožetinsko dolne", kako se pominje u srednjevekovnim istorijskim izvorima. "Kožetinsko gornje" kao naselje formirano je na prostoru oko crkve na uzvišenju od 404 m nadmorske visine. Ne zna se pouzdano kada je ovde niklo prvo naselje. Do sada su konstantovana dva bronzano-dobska lokaliteta - "Ivkovića kuće" i "Džodin vinograd", a verovatno iz gvozdenog doba - lokalitet "Stepića kuće". Arheološke pojave kod Kožetinske crkve i na Radovcu, uz druge elemente, trebalo bi vezivati za Kelte. Još u vreme Kelta, koji su u ove krajeve stigli u 4. veku pre naše ere, ovde je bilo pagansko svetilište. Na prostoru oko Kožetinske crkve iskopavani su arheološki predmeti iz tog, i nešto kasnijeg vremena. Verovatno je na ovom dominantnom uzvišenju bio formiran svojevrsni akropolj. U Letopisu aleksandrovačke crvke zapisano je da je crkva izgrađena na temeljima neke ranije crkve. 1996. godine Župa je imala istorijsku privilegiju da proslavi Jubilej "Osam vekova Župe Rasine" Kožetin 1882. godine dobija naziv ALEKSANDROVAC, ukazom Kralja Srbije Milana Prvog, a na zahtev stanovnika Kožetina.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Privreda

Društveno preduzeće VINO ŽUPA osnovano je 1956. godine, a razvilo se od devet zemljoradničkih zadruga koje su egzistirale u Župi odmah posle rata. Danas VINO ŽUPA raspolaže sa 3200 vagona smeštajnog prostora za čuvanje i negu vina i rakija, a za bezalkoholnu proizvodnju sa kontrolisanim režimom temperature - 300 vagona. Raspolaže i sa hladnjačom za smeštaj jagodičastog voća i šumskih plodova kapaciteta 120 vagona. Prerađivački kapaciteti za grožđe su 120 vagona u jednom danu.

DP "ŽUPLJANKA" Aleksandrovac osnovana je 1960. godine. Od izuzetno skromne firme stvoreno je preduzeće koje je u delu pozamanterije prvo u Jugoslaviji, a u delu konfekcije i to pre svega dečje konfekcije, među vodećim preduzećima u našoj zemlji. DP "Župljanka" danas zapošljava 550 radnika i tokom svih ovih godina pojačavala je stručni kadar, uvek primenjivala najsavremeniju tehniku, tehnološku opremu i permanentno izrađivala i realizovala nove razvojne programe, investirala u nove mašine i nove savremene hale.


[You must be registered and logged in to see this image.]

Kultura

Kulturni život, pa prema tome i kulturna istorija Aleksandrovca imali bi, u kondicionalnom smislu, svoje tanke početke u dvema decenijama krajem devetnaestog veka, kada se, postepeno, i na temeljima školskog sistema i školske zgrade, u kojoj su se najčešće na svetosavskim zabavama, okupljali đaci, učitelji, građani i seljani male varoši i okoline. Iako skrajnut, bez direktnih saobraćajnih veza sa Kruševcem, pa potom Beogradom, Aleksandrovac uz sve brojnije školske naraštaje, dobija novine, publikacije, povelje i heraldiku, a devedesetih godina i prvu knjižaru, u kolonijalnoj radnji Nikole Milosavljevića Džambasa. Popularna knjiga, romantičarskog sadržaja, ulazi u sve trgovačke i zanatlijske kuće, a Narodna biblioteka, zvanično, otvara svoja vrata ubrzo posle legalizacije Aleksandrovca. Od kraja prošlog stoleća, do Balkanskih ratova i Prvog svetskog, pored sve vitalnijeg prosvetnog života grada i okoline, brže i organizovanije raste i grana se kulturni život. Trgovačke i zanatlijske zabave, imaju karakter kulturnog sadržaja i umetničkih detalja, a studenti i oficiri, poreklom iz Župe, donose i pozorišne, književne, pa čak i filmske senzacije. Narodne radinosti i veštine (ćilimarstvo, rezbarstvo, klesarstvo, itd) doživljavaju i privatnu i društvenu prezentaciju. Savremena, već uznapredovala arhitektura i građevinarstvo ulepšavaju i vitalizuju grad, a prestonički "imidž" predstavlja zdanje pop Marka Bogdanovića, u kojoj je danas bogat arheološki i etnološki materijal.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Turizam

Opština Aleksandrovac poseduje velike potencijale za razvoj turizma, blizina Kopaonika i Vrnjačke Banje, manastir Rudenice, ruševine manastira Drenča, ostaci srednjevekovnog grada Koznika, Mitrovo Polje kao vazdušna banja, dobra saobraćajna povezanost sela, poljane - specifična vinogradarska naselja, privredno-turistička manifestacija "Župska berba" sa tradicijom od blizu četrdeset godina, Zavičajni muzej Župe i budući Muzej vinogradarstva i vinarstva sa vinotekom, jedini te vrste u zemlji. Sve sadržaje turističke ponude Župe objedinjuje i razvija Turistička organizacija opštine Aleksandrovac.


[You must be registered and logged in to see this image.]

Sport

Sport u Župi ima veoma dugu tradiciju, dužu od jednog veka. Fudbal i rukomet su najpopularniji, dok su neke od sportskih disciplina vremenom prešle u istoriju. Prema istraživanjima Svetomira Tomića, sadržanim u rukopisu za knjigu "Sportski život u Župi tokom XX veka", najstarija sportska disciplina je lov. Župljani su još 1898. godine, pre više od jednog veka, imali svoje Savezno lovačko udruženje Aleksandrovac koje je okupljalo veliki broj članova. U Aleksandrovcu je postojalo ”Sokolsko” društvo (od 1928. godine) kao i Društvo za telesno vaspitanje "Partizan" (od 1952. godine). Pri navedenim sportskim organizacijama ili samostalno, organizovane su brojne sportske discipline: planinarstvo (1952.), izviđači (1952.), gimnastika, boks, rvanje, džudo, karate, bodi bilding. U Župi se dugo i uspešno igrala košarka (1952.), odbojka (1950.), tenis (1946.), stoni tenis (1950.) i badminton (1960). Upražnjavan je biciklizam (1946.), motociklizam (1949/50. i danas), automobilizam (1957. i danas) i u novije vreme karting. Sada daleke 1937., 1938. i 1939. godine Župa je dala trostrukog konjičkog pobednika vojske Male Antante. Pored lova, veliki broj Župljana se bavio i bavi ribolovom. Kuglanje datira još iz 1928. godine, a igranje bilijara od 1933. godine. Šah je bio i ostao omiljena igra velikog broja Župljana, posebno mladih. U svim navedenim sportovima Župljani su postizali zapažene rezultate i osvajali brojne medalje i priznanja. Kao što je već rečeno, danas, na isteku XX veka, najpopularniji su fudbal i rukomet.

izvor:upoznajsrbiju.co