KOPAONIK

Kopaonik, prestižni zimski centar u središtu Srbije, poznat i kao "Srebrna planina" ili "Planina sunca", pre tri decenije dobio je od Svetske skijaške federacije status internacionalnog ski-centra. U to vreme, država je oko 12 hiljada hektara stavila pod zaštitu, proglasivši ovu planinu i za nacionalni park.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Na Kopaoniku je uređeno 55 km skijaških staza, od kojih je 75% pokriveno sistemom za veštačko osnežavanje. Raspolaže sa 25 žičara i ski liftova, a cilj je da se kapacitet poveća sa sadašnjih 8.000 skijaša dnevno na 11.500. Za razliku od mnogih evropskih ski centara u kojima se do staza stiže autobusom, na Kopaoniku su žičare nadomak hotela. Inače, Kopaonik u sezoni ugosti oko milion i po skijaša. Na planini ima nekoliko hotela, veliki broj apartmana, a gosti mogu da potraže smeštaj i u luksuznim vilama. Novina u hotelskoj ponudi je porodični koncept boravka koji u cenu uključuje tri obroka i piće, dečji vrtić i celodnevnu animaciju. Gosti na raspolaganju imaju oko pet hiljada mesta u raznim vidovima smeštaja, a zadovoljni su i ponudom u velikom broju restorana i kafića.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Kopaonik je najveći i jedan od najlepših planinskih masiva u Srbiji koji se, dužinom od 75 kilometara, pruža od severozapada ka jugoistoku. Zahvata površinu veću od 2700 kilometara kvadratnih, oivičenu dolinama reka Ibar, Jošanica, Sitnica, Lab, Rasina i Toplica. Idealni skijaški tereni nalaze se na visinama od 1600 do 2000 metara, a najviši vrh na 2017. metara nazvan je Pančićev, po srpskom prirodnjaku Josifu Pančiću koji tu i počiva. Bio je veliki zaljubljenik u Kopaonik, a istražujući njegove predele otkrio je endemski četinar omoriku.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Kao nacionalni park, u 12 rezervata, obuhvata najviše i najlepše delove masiva. Bogatstvo ove planine je oko 1500 biljnih vrsta, od kojih je više od 90 endemita što potvrđuje da je Kopaonik značajan prostor balkanskog endemizma. Najpoznatije se kopaonička čuvarkuća, ljubičica i pančićeva režuha. Od podnožja planine, u zonama se smenjuju šumski ekosistemi listopadnog drveća, zatim četinara i hrasta, jela i smrče, livada i žbunaste vegetacije. Stručnjaci su registrovali 119 biljnih zajednica, pa Kopaonik slovi za vrlo raznovrstan vegetacijski masiv. Šumske predele nastanjuju razne vrste divljih životinja, a u Srbiji, to je jedino stanište tercijarne vrste dnevnog leptira latinskog naziva Colias balcanica, dok na najvišim vrhovima živi jedna vrsta guštera koja je karakteristična samo za najviše planine u Evropi. Od 120 vrsta ptica, planinu najčešće nadleće, ali i nastanjuje suri orao, kao i dve vrste ševa.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Nacionalnom parku pripadaju i objekti kulturno-istorijske baštine, kao što su ostaci crkava iz ranog srednjeg veka, brvnara i starih vodenica koje predstavljaju deo narodnog graditeljstva. Razbijena naselja u nižim delovima masiva, na većim visinama se smenjuju sa usamljenim pojatama i bačijama u kojima se čuva tradicionalni način života.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Mnogo toga se može videti i saznati o Srbiji ako dođete na Kopaonik. A kada jednom dođete, kako reče pre mnogo decenija i prirodnjak Josif Pančić, ostaćete zarobljenik ove lepote, što potvrđuje sve veći broj skijaša iz evropskih zemalja.
izvor:glassrbije

Kopaonik

Posle Stare planine, Kopaonik ili kratko u žargonu samo Kop, je najveća planina koja se u celosti nalazi u Srbiji. Predstavlja sinonim za eksluzivu, a brendirana je destinacija na polju ski turizma na karti Evrope.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Kako stići? Turističkom centru Kopaonik se prilazi iz dva putna pravca. Iz zapadnog pravca preko Jošaničke Banje i iz istočnog pravca preko Brusa i Brzeća. Puk koji preporučujemo je preko Brusa i Brzeća.
Ako se odlučite za sopstveni prevoz, od Beograda do Kopaonika, preko Jošaničke Banje ima oko 260km, preko Kragujevca oko 300km, Kruševca oko 290 km, a iz pravca Niša samo 120 km, ili 2 sata vožnje.
Malo opštih podataka:
Privlačnost Kopaonika leži u izuzetnoj dinamici njegovog reljefa. Prostrani planinski pašnjaci guste zimzelene i mešovite šume, kao i planinski vrhovi sa kojih se vide Šar planina, Stara Planina kao i ostale okolne planine ostaju u neizbrisivom sećanju svih koji su posetili ovu planinsku lepoticu.

Sa skoro 200 sunčanih dana godišnje, Kopaonik zaslužuje svoje drugo ime „Sunčana planina“. Južni položaj, visina i otvorenost terena sprečava zadržavanje oblaka nad planinom. Hladan vazduh pada u okolne ravnice i uvale, tako da zimske temperature nisu preniske.
Prosečna godišnja temperatura je 3,7°C. Sneg počinje krajem novembra i traje do maja, prosečno 159 dana godišnje. Nivo padavina je veći od 1000 mm godišnje.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Grand Hotel i Konaci

U regionu planine ima dosta termalnih izvora. Vrlo su poznate Vrnjačka Banja, Mataruška Banja i Sijarinska Banja. U samom podnožju nalazi se Jošanička Banja (termalni izvor, 78°C), Lukovska Banja (36—56°C) i Kuršumlijska Banja (38—57°C). Pored termalnih izvora na Kopaoniku postoje i mineralni izvori kao i izvor niskoradioaktivne vode(najradioaktivniji u Srbiji) Krčmar na visini od 1950 m i Marine vode na visini od 1700 m.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Fotografije iz turistickog centra

Geografski podaci:
Kopaonik (poznat i kao Srebrna planina) se pruža od severozapada ka jugoistoku dužinom od oko 75 km, dosežući u srednjem delu širinu od oko 40 km. Jedan njegov deo je zaštićena zona pod imenom Nacionalni park Kopaonik u okviru koga postoji veći broj zaštićenih prirodnih celina, a na njemu se nalazi i najveći skijaški centar u Srbiji. Njegov najviši vrh je Pančićev vrh sa 2017m nmv. na kome se nalazi mauzolej čuvenog srpskog prirodnjaka Josifa Pančića.


[You must be registered and logged in to see this image.]
Prirodne lepote centralne Srbije

Ceo masiv je dobio naziv po velikom rudnom bogatstvu koje je na njemu eksploatisano još od srednjeg veka, a na njegovom širem prostoru je smešten čitav niz kulturno-istorijskih spomenika iz perioda od XII do XV veka. Zahvaljujući razvijenom turističkom centru sa savremenim hotelima i pratećim objektima, Kopaonik predstavlja jednu od najpopularnijih turističkih destinacija u Srbiji.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Prostrani planinski pašnjaci i guste zimzelene i mešovite šume

Najviši deo je prostrana površ Ravni Kopaonik, oko koje se dižu Suvo Rudište sa Pančićevim (Milanovim) vrhom (2017 m) na kome je Pančićev mauzolej, Karaman (1934 m), Gobelja (1834 m) i dr. Jugoistočno od Suvog Rudišta greben Kopaonika je sužen i raščlanjen u niz plastastih uzvišenja: Čardak (1590 m), Šatorica (1750 m) i Oštro koplje (1789 m), između kojih su široke presedline.

Na Kopaoniku je najrasprostranjenija raskomadana šumsko-pašnjačka zona središnje Srbije. Na višim delovima je četinarska smrčeva i jelova, a po stranama bukova i hrastova šuma. Stočarstvo je glavno zanimanje stanovništva, a u novije vreme turizam. Kopaonik je već u srednjem veku bio rudarska oblast, pa su iz tog perioda ostali mnogi potkopi, nazivi i rudarski alati. Rudarstvo je obnovljeno u novije vreme, naročito u Trepči, koja na obroncima ove planine ima velika nalazišta olovno-cinkane rude. U samom podnožju Pančićevog vrha se nalazi rudnik Belo Brdo.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Slike sa Kopa i vodopad Jelovarnik

Danas je na Ravnom Kopaoniku veliki turistički planinski centar, sa brojnim smeštajnim kapacitetima, sistemom smučarskih staza i žičara i drugom infrastrukturom. Drugi takav kompleks se razvija kod sela Brzeća na istočnoj padini, gde u hotelima, apartmanima i kućama ima oko 1.000 ležaja. Sa zapadne strane, od Ibarske magistrale, vode dva puta za Ravni Kopaonik, jedan od Biljanovca uz Jošaničku reku, a drugi od Rudnice; i sa istočne strane od Kruševca i Toplice preko Brzeća.

Od Ravnog Kopaonika odvaja se njegov istočni ogranak sa spuštanjem na prevoj Mramor (1140 m), zatim se penje ka Velikoj ogledni (1359 m) i talasastim grebenom Vrata (1072 m), Počar (1163 m) završava sa Javorcem i njegovim vrhom Žurla (869 m), spuštajući se strmo u Jankovu klisuru koja ga odvaja od planine Jastrebac.
Vrhovi Kopaonika: Pančićev vrh 2017 m Suvo rudište 1976 m Veliki Karaman (Vučak) 1936 m Velika Gobelja 1934 m Mali Karaman 1904 m Mala Gobelja 1854 m Nebeska Stolica 1793 m Bećirovac 1782 m Kukavica 1726 m Markove stene 1721 m Vučak (Banjski Kopaonik) 1714 m.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Suton na Kopaoniku

Kulturno istorijski spomenici na području Kopaonika
U okolini Kopaonika postoji veliki broj kulturno istorijskih spomenika. Neki od njih su:
Ostaci srednjovekovnog manastira tzv. Crkvine kod Nebeskih stolica podno samog Pančićevog vrha
Ostaci srednjevekovnog puta — Kukavica (oko 4 km)
Ostaci srednjevekovnog rudnika — Gvozdac, selo Zaplanina, Smokovska reka, Kadijevac, Suvo Rudište, Brzećka reka, Bela reka, Građevine sakralne arhitekture — svetilište Metođe,
crkva Sv. Petra i Pavla u Krivoj reci, Građevina iz turskog perioda — tursko kupatilo u Jošaničkoj banji Spomenici iz oslobodilačkoh ratova: spomenik na Mramoru, spomenici Đački grob, Rasksnica, spomenik žrtvama fašizma u Krivoj Reci, Pančićev mauzolej (smešten u kompleksu specijalne namene) Značajni istorijski objekti — Mijatovića jaz, seoske kuće: selo Lisina, selo Đorđevići, selo Crna Glava, selo Kriva Reka, selo Brzeće, vodenice i pilane: Brzeće, Kriva Reka, Gobeljska reka, Jošanička Banja.
Srednjovekovni gradovi na i oko Kopaonika,
Ras Zvečan (XI—XIV vek), Maglič (XIII vek), Brvenik (XIV vek), Vrh Lab (XIV vek), Koznik (XV vek) Manastiri: Petrova crkva (VIII—IX vek) kod Novog Pazara,
Studenica (XI—XII vek) kod Ušća,
Žiča (XIII vek) kod Kraljeva,
Sopoćani (XIII vek) kod Novog Pazara,
Đurđevi stupovi (XII vek) kod Novog Pazara,
Gradac (XIII vek) kod Raške,
Pavlica (XIV vek) kod Raške
izvor:tt-group.net

IBARSKA KLISURA

[You must be registered and logged in to see this image.]

Ovo područje obuhvata jugozapadne padine Kopaonika. Južna granica je u Zvečanu blizu Kosovske Mitrovice. Područje se pruža na zapad sve do Leposavića u Ibarskoj dolini i na sever i istok do obronaka Kopaonika. Geološki supstrat je izuzetno kompleksan, a u njemu dominiraju serpentiniti, dacito-andeziti i zeleni škriljci. Oblasti ima semiaridnu umerenu kontinentalnu (subkontinentalnu) klimu. Ibarska klisura vekovima predstavlja važnu vezu između Kosova i Metohije i centralne Srbije. Područje je prepoznatljivo po serpentinitima koji ovde sačinjavaju jedan od najvećih takvih masiva u Evropi. Žbunovi jorgovana (Syringa vulgaris) i šume crnog bora (Pinus nigra) su karakteristična vegetacija ovog područja.

Dominantni tipovi staništa su (sub)mediteranske borove šume sa endemičnim crnim borom i suvi nekultivisani ili delimično kultivisani pašnjaci na kiselom zemljištu. Prirodna potencijalna vegetacija je Quercetum frainetto-cerris, Quercetum petraeae, itd. Opisano je dvanaest asocijacija. U području je zabeleženo 915 vrsta vaskularnih biljaka.

Ovo područje su proučavali Jakšić (1987) i Jakšić i Živić [(1995-98) 1999] i pri tome utvrdili prisustvo 83 vrste dnevnih leptira. Ako se ima u vidu odsustvo kraškog supstrata i specifičnosti staništa, to je dobar nivo poznavanja faune. Ovo područje je domaćin nacionalno značajnih populacija sledećih ciljnih vrsta: Thymelicus acteon, Zerynthia polyxena, Scolitantides orion.


[You must be registered and logged in to see this image.]

Zaštita i faktori ugrožavanja

Usled prekomerne seče šume u prvoj polovini prethodnog veka, veći deo područja je potpuno ogoleo. To je za posledicu imalo izraženu eroziju i česte odrone zemljišta. U letnjim mesecima česti požari uzrokuju dalji gubitak vegetacije. Dodatni pritisak dolazi od rudarstva (Metalurški kompleks Trepča i lokalni kamenolomi).
izvor:habiprot