OVČASKO KABLARSKA KLISURA

[You must be registered and logged in to see this image.]

Geografski položaj

Nalazi se u centralnom delu Srbije, gde je reka Zapadna Morava izmedu planina Ovcar i Kablar usekla klisuru impozantnih razmera.
Deo doline Zapadne Morave koji spaja Požešku i Cacansku kotlinu pocinje na 1. km nizvodno od sastavaka Đetinje i Moravice i pruža se na dužini od 27. km, do ušca Kamenice u Moravu. Njen nadublji i najizrazitiji deo – Ovcarsko-kablarska klisura, duga je 16 km, mereno duž recnog korita, skoro duplo više nego kada se izmeri pravolinijski, što je posledica izrazitog vijuganja reke i dolinskog dna.
Najveca dubina klisure je u njenom središnjem delu i ona, u odnosu na vrh Kablara, iznosi oko 620 m, a u odnosu na vrh Ovcara 710 m. U ovom delu dolinske strane imaju i najvece nagibe, uglavnom preko 300.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Osnovno prirodno obeležje klisure cini reljef, pre svega upecatljivi masivi Ovcara i Kablara, po kojima je i dobila ime. Impresivne litice i razigrani greben Kablara odaju utisak ogromnog okamenjenog talasa koji svakog trenutka može udariti u Ovcar. Južne stenovite padine i vrhovi Kablara strmo se obrušavaju u reku. Na ovim padinama su otvori pecina i potkapina. Kao kontrast surim padinama Kablara, padine Ovcara se blaže spuštaju do reke, prekrivene zelenim, šumskim masivima.
Zapadna Morava, koja ih razdvaja, ovde je usporila svoj tok i usekla 3 jedinstvena meandra, od koji su prva 2 pravi geomorfološki fenomeni, poznati kao „uklješteni meandri“.

Serija malih slapova i bigrenih basencica, kao i manja bigrena terasa sa relativno visokim terasnim odeskom, duž Banjskog potoka, posebna su atrakcija. Zanimljivo je da proces izlucivanja sige i danas traje.
Strme i stenovite strane Kablara, njegovi ostenjaci i šumski komleksi, kriju brojne vrste ocuvane flore, cesto reliktnog karaktera. Karakteristicne vrste u klisuri su ruj, grab, grabic, sitnolistna lipa, krunilostna lipa, crni jasen, ruj, hajducka oputa, lovorolisni jeremicak.

Fauna je takode bogata, kao posledica dobre ocuvanosti i raznovrsnosti staništa (šumska staništa, stene, litice, vodena staništa, pašnjaci i livade). Cesto se mogu videti šumska kornjaca, barska kornjaca, šareni daždevnjak, kuna zlatica, kuna belica, jazavac, divlja macka,vidra, sivi soko, suri orao, siva caplja, jarebica kamenjarka.

[You must be registered and logged in to see this image.]

U senkama šuma, na obali reke, na malim zaravnima i priljubljeni uz stene krije se 11 srednjovekovnih manastira, jedinstvenih po mestu u kome se nalaze i vremenu kada su nastali. Na levoj strani Zapadne Morave nalaze se Blagoveštenje, Ilinje, Savinje, Nikolje, Uspenje i Jovanje, a na desnoj Sretenje, Trojica, Preobraženje, Vaznesenje i Vavedenje. Po kulturnom i duhovnom znacaju, kao i umetnickoj vrednosti ova grupa manastira je odmah iza Fruškogorskih manastira.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Ovčarsko-kablarski manastiri

Smatra se da su prvi manastiri izgradeni posle katalonske najezde 1307-1309. godine kada su stradali manastiri na Svetoj gori Atonskoj.
Bežeci u dubinu Balkanskog poluostrva srpski kaludjeri su u ovoj klisuri osnovali svoje manastire. Sledeci veliki talas je usledio posle Maricke bitke, a dolaskom Turaka ovi manastiri dobijaju nove uloge, cuvara duhovnosti i identiteta Srba, ali i golih života za zbegove koji su se skrivali u klisuri, pecinama ili okolo manastira.U mnogima od manastira postojale su prepisivačke škole (Sretenje, Blagoveštenje, Nikolje...), biblioteke i riznice, tako da su, zahvaljujući svojoj skrivenosti, u doba Turske vladavine predstavljali bitan faktor u očuvanju srpske pismenosti i kulture.
Po njima i po samoj prirodi ceo kraj dobio je u narodu ime Srpska Sveta gora.
Retko je gde na tako malom prostoru sagradeno toliko manastira. Sada ih ima deset i dva sveta mesta i to:

[You must be registered and logged in to see this image.]

Na desnoj strani Morave su:


-Manastir Vavedenje, na izlasku iz klisure, (danas parohijska crkva)
-Manastir Vaznesenje, spram Jovanja na drugoj strani reke, par stotina metara udaljen,
-Manastir Preobraženje, nekad se nalazilo na levoj obali 2 kilometra uzvodno od Nikolja, naspram starog manastira,
-Manastir Sveta Trojica, na brdu, naspram Blagoveštenja,
-Manastir Sretenje, nedaleko od Sv. Trojice, na podnožju ispod samog vrha Ovcara,

[You must be registered and logged in to see this image.]

Na levoj obali Morave su:


-Manastir Blagoveštenje, 2 kilometra od Preobraženja, iznad Ovcar Banje,
-Manastir Ilinje, na brdu nad Blagoveštenjskim tunelom, sada metoh manastira Blagoveštenja,
-Manastir Jovanje,6 kilometara uzvodno od Vavedenja, nekada najvažniji manastir, „lavra“,
-Manastir Nikolje,2 kilometra uzvodno od Jovanja,
-Manastir Uspenje, crkvica pronadena kod ruševina Jovanjske kule, metoh manastira Jovanja
-crkva posvecena Svetom Savi i crkva-pecina Kadenica.
izvor:ucenickiradovi.svetisava

[You must be registered and logged in to see this image.]