Dogodilo se na danasnji dan

First topic message reminder :

Dogodilo se na današnji dan - 14. decembar

1503. - Rođen je Mišel de Nostradamus, francuski astrolog i lični lekar kralja Šarla IX. Napisao je knjigu "Proročanstva".

1799. - Umro je Džordž Vašington, američki nacionalni junak i prvi predsednik SAD (1789-97). Poreklom iz imućne farmerske porodice, izabran je za glavnokomandujućeg vojske kolonista u ratu za oslobođenje i nezavisnost od Engleske. Stekao je velike zasluge u organizovanju nacionalne armije i njenim pobedonosnim borbama, kao i u donošenju Ustava 1787. godine i učvršćivanju jedinstva kolonija koje je dovelo do stvaranja Sjedinjenih Američkih Država. Za predsednika je biran dva puta, a na trećim izborima je odbio da se kandiduje i povukao se iz političkog života 1797, uputivši narodu poznatu oproštajnu besedu "Farewell add ress".

1901. - U Londonu je održan prvi turnir u stonom tenisu.

1911. - Norveški polarni istraživač Raul Amundsen prvi je stigao na Južni pol.

1927. - Irak je dobio nezavisnost od Velike Britanije.

1945. - Pod uticajem posleratnih promena u međunarodnom radničkom pokretu, došlo je do stvaranja jedinstvene svetske sindikalne federacije, čime je ASI (Amsterdamska sindikalna internacionala, stvorena 1919.) praktično prestala da postoji.

1950. - Konstituisano je Društvo za nauku i umjetnost Crne Gore, preteča Crnogorske akademije nauka i umjetnosti.

1969. - Grupa "Jackson Five" prvi put se pojavila u šou-programu Eda Salivana.

1977. - U Njujorku je održana premijera kultnog filma "Groznica subotnje večeri" sa Džonom Travoltom u glavnoj ulozi.

1995. - Šef jugoslovenske delegacije na mirovnim pregovorima u Parizu, predsednik Srbije Slobodan Milošević, predsednik Hrvatske Franjo Tuđman i lider bosanskih muslimana Alija Izetbegović - potpisali su mirovni sporazum o Bosni i Hercegovini. U svojstvu svedoka dokument su potpisali predsednik SAD Bil Klinton, predsednik Francuske Žak Širak, premijer Rusije Viktor Černomirdin, premijer Velike Britanije Džon Mejdžor, kancelar Nemačke Helmut Kol i premijer Španije Felipe Gonsales.

Dogodilo se na današnji dan - 29. septembar

1547. - Rođen je Migel de Servantes Saavedra, slavni španski književnik. Njegovo najpoznatije delo - "Don Kihot" - najvernije odražava piščevu umetničku genijalnost pripovedanja, kreiranja dijaloga, finog parodiranja i nenadmašnog, duboko ljudskog humora.

1758. - Rođen je Horacio Nelson, engleski admiral, baron od Nila. Učestvovao je u 140 bitaka i bio 40 puta ranjavan. U bici kod Abukira 1798. i kod Trafalgara 1805. konačno je uništio francusku flotu, ali je bio smrtno ranjen. Ovim pobedama onemogućio je Napoleonovu invaziju na Britansko ostrvo. Ovom najslavnijem engleskom pomorskom heroju podignut je spomenik u Londonu, na Trafalgar skveru.

1793. - Prvi put je pomenuta reč tenis u jednom engleskom sportskom časopisu.

1829. - U Londonu je osnovan Skotland jard.

1839. - Rođen je srpski arheolog i istoričar umetnosti Mihailo Valtrović, prvi profesor arheologije na Velikoj školi u Beogradu, upravnik Narodnog muzeja, osnivač Srpskog arheološkog društva, član Srpske kraljevske akademije. Pokrenuo je časopis "Starinar" i među prvima istraživao srpsku srednjovekovnu arhitekturu i umetničko-zanatlijske predmete iz srednjeg veka. Dela: "Građa za istoriju umetnosti u Srbiji", "Pogled na staru srpsku crkvenu arhitekturu".

1851. - Rođen je srpski novinar i publicista Mita Cenić, najistaknutija ličnost radničkog pokreta u Srbiji od 1875. do smrti 1888. Studirao je medicinu u Francuskoj, odakle je proteran pod optužbom da priprema atentat na kneza Milana Obrenovića, koji je tada boravio u Parizu. U Srbiji je potom optužen da sprema prevrat i osuđen na osam godina robije. Po izlasku iz zatvora, pokrenuo je list "Radnik", zatim "Borbu", "Istinu" i političko-književnu reviju "Čas".

1867. - Otvarajući Miholjsku skupštinu u Kragujevcu, srpski knez Mihailo Obrenović je rekao: "Jedina moja i narodna velika želja ispunjena je, jer su garnizoni turske vojske iseljeni iz Srbije, gradovi na rekama Savi i Dunavu su u našim rukama, sloboda i unutrašnja nezavisnost Srbije postale su prava istina."

1895. - Umro je Luj Paster, francuski biolog i fiziološki hemičar, jedan od najznačajnijih naučnih radnika u medicini. Prvi je naučno dokazao da ne postoji samozačeće najnižih živih bića kao što su bakterije, gljivice... Dokazao da su bakterije izazivači truljenja živih bića, da izazivaju razne bolesti i da se nalaze u vazduhu, vodi, zemlji, krvi... Pronašao je vakcinu protiv antraksa, besnila, crvenog vetra. Zahvaljujući njegovim istraživanjima, stvorena je aseptika, tj, tehnika dezinfekcije, koja je za hirurgiju od ogromne važnosti. Osnovao je mikrobiologiju, stereohemiju i uveo pasterizovanje (prekidanje vrenja).

1905. - Rođen je srpski pisac Vladan Desnica, izuzetan stilista, suptilan psihološki analitičar, sažet u mislima i opservacijama, s razvijenim smislom za tipično. Pisao je sugestivno o naravima ljudi zavičajne Dalmacije. Prava i filozofiju studirao je u Zagrebu i Parizu i do Drugog svetskog rata bio je advokat. Direktni je potomak legendarnog srpskog uskoka Stojana Jankovića. Dela: romani "Zimsko ljetovanje", "Proljeća Ivana Galeba", zbirke novela "Olupine na suncu", "Proljeće u Badrovcu", "Tu odmah pokraj nas", zbirka stihova "Slijepac na žalu".

1936. - Prvi put je korišćen radio u cilju predsedničke kampanje.

1963. - Grupa "Rolling Stones" kreće na svoju prvu turneju.

1988. - Ujedinjene nacije dobile su Nobelovu nagradu za mir.

1999. - Policija je u Beogradu pendrecima, vodenim topovima i oklopnim transporterima razbila mirne demonstracije oko 80.000 pristalica opozicionog Saveza za promene, koji su pokušali da prošetaju do Dedinja, povredivši najmanje 30 ljudi, šestoro teže. Uzvrativši na napad, demonstranti su povredili petoricu policajaca.

Dogodilo se na današnji dan - 11. decembar

1803. - Rođen je Hektor Berlioz, francuski kompozitor i muzički pisac, tvorac francuske programske muzike, vođa muzičkog romantizma. Izvršio je veliki uticaj na evropsku muziku. Pisao je muzičke članke i kritike, komponovao simfonijska dela, opere... Dela: "Fantastična simfonija", "Harold u Italiji", "Trojanci u Kartagini", "Prokletstvo Fausta"...

1858. - Svetoandrejska skupština zbacila je s prestola srpskog kneza Aleksandra Karađorđevića. Miloš Obrenović je ponovo postao knez, a za njegovog naslednika proglašen je knežev sin Mihailo Obrenović.

1866. - Održana je prva trka jahti preko Atlantskog okeana.

1888. - Skupština Srbije prihvatila je ustav radikala - kojim je prvi put uvedena parlamentarna demokratija - i kralja Milana Obrenovića. Kralj je ukinuo ustav državnim udarom 9. maja 1894. i vratio na snagu Namesnički ustav iz 1869.

1918. - Umro je Ivan Cankar, jedan od najvećih slovenačkih književnika, majstor snažnog izraza, slikar društva svoga vremena, nepomirljiv i oštar kritičar društvenog zla, branilac potlačenih i eksploatisanih. Odličan satiričar, sa mnogo osećanja za socijalnu pravdu, postavio je i raspravljao niz socijalnih i psiholoških problema; dao je veliki broj snažnih dela, od kojih su najpoznatija: "Kralj Bejtanove", "Za dobro naroda", "Martin Kačur", "Sluga Jernej i njegovo pravo"... Ljubljanski biskup Jeglič naredio je da se 1899. spali njegova zbirka pesama "Erotika". Jedan je od prvih i, pored Župančića, najjači predstavnik literarnog pokreta poznatog kao moderna.

1938. - U Jugoslaviji su održani parlamentarni izbori, sedmi i poslednji između dva svetska rata.

1961. - Album Elvisa Prislija "Blue Hawaii" dospeo je na prvo mesto top-lista i tu se zadržao narednih 20 nedelja.

Dogodilo se na današnji dan - 10. maj

1497. - Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči kreće na svoje prvo putovanje u Novi svet.

1570. - Ruski car Ivan IV Grozni postaje protestant.

1594. - Mošti oca srpske državotvornosti i prvog srpskog arhiepiskopa, Svetog Save, Turci su spalili na Vračaru u Beogradu. Spaljivanju moštiju 359 godina posle svetiteljeve smrti prethodio je ustanak Srba u Banatu pod episkopom banatskim Svetim Teodorom Vršačkim, u kojem su ustanici na zastavama nosili ikone Svetog Save. Turski sultan Muhamed III naredio je Sinan paši da po svaku cenu uguši pobune Srba, a ovaj je - znajući da grob Svetog Save u manastiru Mileševa hodočaste čak i muhamedanci, koji se potom vraćaju veri predaka - preneo mošti u Beograd i spalio ih. U narodu je tada nastala pesma: "Na Vračaru Sinan viče,/gori, gori svešteniče,/to si od nas zaslužio,/što si raju prosvetio."

1752. - Bendžamin Frenklin, američki fizičar, pisac i političar prvi put je testirao svoj pronalazak gromobran.

1774. - Luj XVI stupa na francuski presto.

1844. - Popečiteljstvo prosveštenija (Ministarstvo prosvete) Srbije naložilo je svim okružnim načelstvima da se staraju o sakupljanju starina. Taj datum uzet je kao dan osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, a akt o osnivanju jedne od najznačajnijih nacionalnih kulturnih institucija je - na inicijativu srpskog pisca Jovana Sterije Popovića, tada načelnika popečiteljstva prosveštenija - potpisan 4. septembra 1844.

1872. - Prvi put je jedna žena nominovana za predsednika SAD. Bila je to Victoria Woodhull.

1899. - Rođen je Fred Aster, američki filmski glumac i igrač. U svojoj igri spaja klasicizam s početka veka sa modernim shvatanjima plesa. Filmovi: "Vesela raspuštenica", "Vreme svinga", "Cilindar"...

1923. - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka sklopile su konvenciju o osnivanju "slobodne zone u Solunu", koja je predata na upotrebu na period od 50 godina 6. marta 1925. Zona je obuhvatala 94.000 kvadratnih metara, a Jugoslavija je dobila isključivo pravo upotrebe i carinsku upravu, ali ne i policijsku, jer je područje ostalo pod grčkim suverenitetom. Novi aranžman SFRJ i Grčke o tranzitu jugoslovenske robe preko slobodne zone luke u Solunu potpisan je 3. februara 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina, posle čega se automatski produžava svakih pet godina.

1930. - U Čikagu je otvoren prvi planetarijum u SAD-u.

1931. - U Burlingtonu (SAD) je padao grad veličine loptica za golf.

1940. - Vinston Čerčil stupa umesto Nevila Čembrlena na mesto premijera Velike Britanije.

1968. - U Parizu otpočinju mirovni pregovori SAD-a i Severnog Vijetnama.

1969. - "Apolo 10" prenosi prve kolor slike Zemlje iz svemira.

1979. - Umrla je srpska filmska glumica Italina - Ida Kravanja, poznata kao Ita Rina, posle udaje Tamara Đorđević, najpoznatija filmska glumica u Jugoslaviji između dva svetska rata i prva naša glumica koja je ušla u svetsku enciklopediju filma. Pre Drugog svetskog rata, igrala je niz glavnih uloga u filmovima nemačke i češke produkcije, a posle rata, epizodne uloge u nekoliko domaćih filmova. Filmovi: "Erotikon", "Galgentoni", "Fantom Durmitora", "A život teče dalje".

1994. - Nelson Mandela položio je zakletvu kao prvi crni predsednik Južnoafričke Republike.

1994. - Silvio Berluskoni formirao je italijansku vladu sa pet neofašista.

Dogodilo se na današnji dan - 20. maj

1349. - Državni sabor u srpskom prestonom gradu Skoplju usvojio je prvi deo Dušanovog zakonika, tj. "Zakonik blagovjernago cara Stefana", kako je glasio zvaničan naziv, kojim su utvrđena opšta načela uređenja tada najmoćnije države na jugoistoku Evrope. Pored odredaba ustavnog karaktera, Zakonik je regulisao prava staleža, štiteći i najniže staleže, a imao je i kazneno-pravne i procesno-pravne odredbe i odredbe iz porodičnog i naslednog prava. Zakonik je 1354. dopunjen drugim delom na Državnom saboru u Serezu. Rađen je na osnovu običajnog prava, crkvenog zakonodavstva i romejskog (vizantijskog) prava. Proklamovao je načelo zakonitosti - zakon je jači i od suprotne volje vladara. Sačuvano je 25 prepisa, ali original nije. Najstariji prepis iz 14. veka sačuvan je u srpskom manastiru u Strugi (sada je u Moskvi). Prizrenski prepis iz 15. veka čuva se u Prizrenskoj episkopiji.

1498. - Moreplovac Vasko da Gama stigao je u Kalkutu u Indiji.

1506. - Umro je moreplovac Kristofor Kolumbo, i to u nemaštini, u 56. godini života.

1521. - Injasio Lojola, osnivač jezuitskog reda, ozbiljno je ranjen od topovskog đuleta.

1799. - Rođen je francuski književnik Onore de Balzak, "kralj romansijera" - kako ga neretko nazivaju, pored Stendala najznamenitiji francuski romansijer 19. veka i rodonačelnik realističkog romana, snažan i plodan pisac čije nadasve originalno delo (oko 100 romana sa preko 2000 likova objedinjenih u "Ljudsku komediju") predstavlja jedno od najznačajnijih ostvarenja u svetskoj književnosti. Dela: "Čiča Gorio", "Izgubljene iluzije", "Šagrinska koža", "Evgenija Grande", "Sjaj i beda kurtizana", "Rođaka Beta", "Rođak Pons", "Banka Nisenžan", "Traganje za apsolutnim"...

1825. - Šarl X Burbon postaje francuski kralj. Oslanjajući se na stranku ultrarojalista, sproveo je niz nazadnih mera koje su dovele do Julske revolucije 1830. godine u kojoj je i svrgnut sa prestola.

1867. - Britanski parlament odbija zakon Džona Stjuarta Mila o pravima žena.

1874. - Levi Štraus izbacuje na tržište prve farmerke sa bakarnim nitnama po ceni $13.50 ľa tuce.

1900. - U Parizu su otvorene druge moderne Olimpijske igre koje su trajale pet meseci.

1910. - Sahranjen je engleski kralj Edvard VII, sin kraljice Viktorije. Bio je protivnik tradicionalne spoljne politike "sjajne izloacije" i zagovornik osnivanja Antante.

1927. - Saudijska Arabija postaje nezavisna od Velike Britanije.

1932. - Amelia Earhart je prva žena koja je sama preletela Atlantik.

1939. - Kompanija Pan Am uvodi redovne poštanske i putničke letove preko Atlantika.

1944. - Raspuštena je komunistička partija u SAD-u.

1967. - BBC je zabranio emitovanje pesme "A Day in the Life" Bitlsa zbog toga što se u njoj popularizuje droga.

1991. - Sovjetski parlament doneo je zakon kojim je stanovništvu omogućeno da slobodno putuje u inostranstvo.

1992. - Indija je samostalno lansirala svoj prvi satelit.

Dogodilo se na današnji dan - 21. maj

- Danas je praznik Sveti Jovan Bogoslov, apostol i jevanđelist. Jovan je bio sin ribara Zevedeja i majke Salomije. Sa svojim bratom Jakovom krenuo je za Hristom i nikada ga više nije napustio. Jedini je sa svetom Bogomajkom ostao pod krstom raspetoga Gospoda, a potom je brižno čuvao i služio svetoj Devi sve do njenog uspenija. Kasnije je otišao u Efes i, nadahnuto propovedajući, mnoge je prebratio u hrišćanstvo. U progonstvu na ostrvu Patmos napisao je čuveno Jevanđelje i Otkrivenje. Kada je sveti Jovan imao više od sto godina, izašao je sa svojih sedam učenika iz Efesa i naredio im da iskopaju grob u obliku krsta. Potom je starac legao u grob i njegovi učenici su ga sahranili. Vernici su kasnije otvorili Jovanov grob, ali telo nije bilo u njemu. Jedino se, svake godine 21. maja (8. maja po starom kalendaru), od njegovog groba dizao neki sitni prah, mirisan i lekovit. Tim prahom narod je lečio mnoge bolesti.

427. p. n. e. - Rođen je Platon, veliki helenski filozof, učenik Sokratov i učitelj Aristotelov. Bio je osnivač filozofske škole (Akademije) u Atini. Dela: "Država", "Ijon", "Gozba", "Fedar"...

1602. - Kapetan Bartholomew Gosnold prvi put je uočio Martine vinograde.

1819. - U Njujorku je predstavljen prvi bicikl.

1826. - Rođen je crnogorski knez Danilo, prvi svetovni vladar Crne Gore, naslednik Petra II.

1840. - Novi Zeland postaje engleska kolonija.

1845. - Rođen je srpski glumac Toša Jovanović, član Narodnog kazališta u Zagrebu i Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najvećih srpskih glumaca 19. veka. Posebno se istakao ulogama heroja i ljubavnika. Kao prvi glumac iz Srbije, gostovao je u Budimpešti.

1908. - U Čikagu je premijerno prikazan prvi horor film - "Doktor Džekil i mister Hajd".

1922. - "On the Road to Moscow" postaje prvi crtani film koji je dobio Pulicerovu nagradu.

1945. - Uhapšen je nemački ratni zločinac Hajnrih Himler.

1945. - Venčali su se glumica Lorin Bekol i glumac Hemfri Bogart.

1950. - Vijetnamske trupe Ho Ši Mina napale su Kambodžu.

1979. - Elton Džon postaje prvi rok muzičar sa Zapada koji je uživo nastupao u SSSR-u.

1969. - Sirhan Sirhan, ubica Roberta Kenedija, osuđen je na smrt.

1975. - Borusija osvaja četvrti Kup UEFA.

1982. - Britanske trupe iskrcale su se na Folklandska ostrva.

1991. - Poginuo je prilikom atentata Radživ Gandi, indijski premijer (1984-1991), u 46. godini života.

Dogodilo se na današnji dan - 23. maj

1430. - Burgundinci su uhvatili Jovanku Orleanku kraj Kompjenja. Kasnije su je prodali Englezima, koji su je živu spalili u Ruanu 1431. godine.

1536. - Papa Paul III osniva inkviziciju - crkveni sud katoličke crkve - u Portugalu.

1785. - Bendžamin Frenklin objavljuje svoj novi pronalazak - bifokalna stakla.

1853. - Buenos Ajres dobija nezavisnost od Argentine. Ponovo će postati sjedinjeni 1859. godine.

1886. - U Berlinu je umro je Leopold Ranke, nemački istoričar. Bavio se uglavnom istorijom zapadne Evrope, ali je po podacima dobijenim od Vuka Stefanovića Karadžića, napisao i istoriju prvog srpskog ustanka - "Srpsku revoluciju". Ostala dela: "Istorija Francuske", "Istorija Engleske", "Rimske pape", "Nemačka istorija za vreme reformacije"...

1900. - Osnovan je Associated Press - američka novinska agencija u Njujorku. Osnovana je kao savez listova radi zajedničkog pribavljanja vesti.

1922. - Volt Dizni inkorporira svoju prvu filmsku kompaniju - "Laugh-O-Gram Films".

1937. - Umro je u 97. godini Džon Dejvison Rokfeler, američki industrijalac i veliki finansijski magnat; godine 1870. osnovao je petrolejski trust Standard Oil Company, a potom je ustanovio Rokfelerovu zadužbinu iz koje se pomažu medicinske i druge nauke.

1939. - Dmitrij Šostakovič, ruski kompozitor, postavljen je za profesora na Lenjingradskom konzervatorijumu.

1945. - Vinston Čerčil daje ostavku na mesto premijera Velike Britanije.

1945. - Nacistički vođa Hajnrih Himler izvršio je samoubistvo u zatvoru u Luneburgu u Nemačkoj.

1951. - Rođen je Anatolij Karpov, svetski šampion u šahu u periodu 1975-1985.

1970. - Američki bend Grateful Dead's prvi put nastupa van SAD-a, u Engleskoj.

1970. - Umro je srpski pozorišni i filmski režiser, scenograf i glumac slovenačkog porekla Bojan Stupica, čija se režija odlikovala bogatstvom duha i mašte, smelom izražajnošću i izrazitom kreativnošću. Radio je u više naših pozorišta, najduže u Beogradu (Jugoslovensko dramsko pozorište, Atelje 212, Narodno pozorište) i znatno je doprineo razvoju pozorišne umetnosti u nas. Režija: pozorišni komadi "Dundo Maroje", "Leda", "U agoniji", "Aretej", "Kavkaski krug kredom", "Ribarske svađe", "Krvave svadbe", "Opera za tri groša", "Idiot", "Poseta stare dame", "Sveta Ivana", "Glorija", "Madam San-Žen", "Dantonova smrt", "Jaje", "Bogojavljenska noć", "Braća Karamazovi", filmovi "Jara gospoda", "U mreži".

1984. - Anderleht osvaja 13. Kup UEFA u Londonu.

Dogodilo se na današnji dan - 24. maj

- Danas je Dan slovenskih prosvetitelja Ćirila i Metodija, Grka iz Soluna, osnivača slovenske književnosti i tvoraca prvog slovenskog pisma - glagoljice. To pismo stvoreno je prilagođavanjem grčke azbuke slovenskim glasovnim potrebama. Na glagoljicu su Ćirilo i Metodije preveli više crkvenih knjiga. U prosvetiteljskom radu u Velikoj Moravskoj, gde ih je na molbu kneza Rastislava poslao vizantijski car Mihailo III, naišli su na veliki otpor nemačkih crkvenih velikodostojnika, pa su morali da idu u Rim kako bi se pravdali pred papom. Posle Ćirilove smrti u Rimu, Metodije je nastavio misionarski rad u Moravskoj i Panoniji. Kad je umro, njegovi učenici su proterani iz Moravske, ali su nastavili rad među Južnim Slovenima.

1543. - U Poljskoj je umro Nikola Kopernik, slavni reformator astronomije koji je umesto geocentričnog postavio heliocentrični sistem sveta.

1738. - Osnovana je metodistička crkva. Ona broji oko 25 miliona vernika, a deli se na veslijevce i kalviniste.

1830. - Napisana je pesma "Mary Had A Little Lamb".

1850. - Rođen je srpski revolucionar Afanasije Stojanović, jedini učesnik Pariske komune među Južnim Slovenima, koji je 1871. ranjen na barikadama. Posle propasti Komune, vratio se u Srbiju, gde je dvaput zatvaran, potom se sklonio u Austriju, a zatim u Rusiju, gde je umro i sahranjen uz najveće vojne počasti.

1862. - Otvoren je Vestminsterski most na Temzi u Londonu.

1899. - U Bostonu je otvorena prva radionica za popravku automobila.

1899. - Rođen je srpski arhitekta Branislav Kojić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti, projektant Umetničkog paviljona na Kalemegdanu i starog dela palate "Borba". Jedan je od osnivača i dugogodišnjih predsednika Grupe arhitekata modernog pravca posle Prvog svetskog rata. Dela: "Poljoprivredne zgrade", "Industrijska arhitektura", "Stara gradska i seoska arhitektura u Srbiji", "Seoska arhitektura i rurizam".

1903. - Rođen je Aram Hačaturijan, jermenski kompozitor. Njegovo stvaranje, osnovano uglavnom na jermenskom muzičkom folkloru, odlikuje se bogatstvom ritmike i instrumentalnih boja. Glavna dela: baleti "Gajane", "Spartak", koncerti za klavir, violinu i orkestar, simfonije, kamerna muzika...

1905. - Rođen je Mihail Šolohov, jedan od značajnijih ruskih pisaca. Roman "Tihi Don", na kojem je radio punih 15 godina, veličanstvena je epopeja života donskih Kozaka 1912-1922, nezaboravna slika revolucije. Dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1966. godine. Dela: "Priče sa Dona", "Azurna stepa", "Nauka mržnje"...

1915. - Tomas Edison otkrio je aparat pomoću kojeg je bilo moguće snimati telefonske razgovore.

1916. - U Velikoj Britaniji je uvedena regrutna obaveza.

1921. - Izabran je prvi parlament u Severnoj Irskoj.

1926. - Otvorena je Univerzitetska biblioteka u Beogradu, čija gradnja je uz pomoć Karnegijeve zadužbine započeta 1921, a završena 1924. Bila je to prva zgrada u Srbiji namenski građena za biblioteku. Naziv Univerzitetska biblioteka "Svetozar Marković" dobila je 1946.

1931. - Prvi put je jedan voz opremljen klima-uređajem.

1954. - Osnovana je nemačka avio-kompanija Lufthansa.

1954. - IBM je predstavio vakuumsku cev - "elektronski mozak" - koja je mogla da obavlja deset miliona operacija na čas.

1993. - Posle 30-godišnjeg građanskog rata, Eritreja je izdejstvovala nezavisnost od Etiopije.

Dogodilo se na današnji dan - 25. maj

1810. - Argentina dobija nezavisnost od Španije.

1840. - U Srbiji je uveden javni poštanski saobraćaj otvaranjem prve pošte u Beogradu u zdanju na Kalemegdanu. Pošta je otpremana u unutrašnjost sredom i subotom.

1844. - "Baltimore Patriot" je objavio prvu vest koja je preneta telegrafskim putem; zapravo, na današnji dan prvi put je pušten u saobraćaj električni telegrafski aparat, i to između Baltimora i Vašingtona.

1895. - Oskar Vajld, engleski književnik, osuđen je na dve godine zatvora zbog protivprirodnog bluda.

1911. - U revoluciji u Meksiku svrgnut je sa vlasti predsedik Dijaz.

1929. - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je premijera "Gospođe ministarke" Branislava Nušića. Reditelj je bio Vitomir Bogić, a scenograf Ananije Verbicki. Naslovnu rolu tumačila je Žanka Stokić, kojoj je Nušić unapred namenio ulogu.

1944. - Pod šifrom "Konjički skok" Nemci su u Drugom svetskom ratu počeli vazdušni desant na Drvar, u nameri da unište Vrhovni štab Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije. Grad je snažno bombardovan, posle čega su se spustili nemački padobranci i jedrilice, a ka Drvaru su nadirale jake snage iz Knina, Bihaća, Banja Luke, Jajca i Livna. Jedinice oko Vrhovnog štaba, uključujući Šestu ličku brigadu koja je u Drvar stigla ubrzanim maršem, pružile su snažan otpor, nanele padobrancima znatne gubitke i omogućile izvlačenje Vrhovnog štaba, a Prvi proleterski i Peti korpus su bočnim udarima poremetili nemačku operaciju.

1946. - Abdulah Husein je proglašen za jordanskog kralja. Istog dana Jordan je dobio nezavisnost od Britanije.

1949. - Kineska Crvena armija okupira Šangaj.

1962. - Umrla je srpska slikarka Zora Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Slikarstvo je učila kod Ljube Ivanovića, Mila Milunovića i vajara Đorđa Jovanovića, a potom se usavršavala u Pešti i Parizu. Odlikuje je snažan temperament i strastan kolorit. Pretežno je slikala aktove i žene iz naroda. Njeno monumentalno figuralno slikarstvo naslanja se na tradiciju srednjovekovnih srpskih fresaka i boje i oblike našeg podneblja.

1963. - Čad, Mauritanija i Zambija formirale su Afričku uniju.

1968. - Američki bend Rolling Stones izbacio je singl "Jumping Jack Flash".

1973. - Borusija osvaja drugi Kup UEFA.

1978. - Pojavio se film "Ratovi zvezda".

1981. - Umro je roker Džejms Braun u 55. godini života od srčanog udara.

1983. - Pojavio se film "Povratak Džedaja" ("Ratovi zvezda 3").

1989. - Mihail Gorbačov je izabran za predsednika Sovjetskog Saveza.

Dogodilo se na današnji dan - 26. maj

1799. - Rođen je Aleksandar Sergejevič Puškin, veliki ruski pesnik romantičar, koji se, međutim, smatra i začetnikom realističkog pravca u ruskoj književnosti. Stojeći na početku ruskog realizma, Puškin je odmah dao roman, i to u stihovima, "Evgenije Onjegin". U oblasti drame, njegov "Boris Godunov" predstavlja značajno delo ne samo ruske dramske literature nego i svekolikog ruskog realizma. Kada je reč o Puškinovom dramskom stvaralaštvu, ne bi trebalo zaobići ni dramu "Mocart i Salijeri". Puškin je pisao i poeme ("Cigani", "Poltava", "Bakarni konjanik"), pripovetke ("Kapetanova kći", "Stanični nadzornik"...), ali čini se da je ovaj pangenijalni ruski duh nenadmašan ipak pre svega u oblasti lirske poezije; pomenimo samo njegova najčuvenija lirska ostvarenja: "Voleo sam vas...", "Posvećeno*** (A. P. Kern)", "Zimsko veče", "Zimski put", "Prorok", "Sužanj", "Arion", "Taljige života", "Podigoh spomenik", "Eho", "Oprosti snove ljubomorne moje..."

1805. - Napoleon je krunisan za kralja Italije.

1877. - Rođena je američka igračica Isidora Dankan, žena ruskog pesnika Sergeja Jesenjina. Unela je novine u plesnu umetnost, a osnovni princip te umetnosti bio je da telo i plesni pokreti moraju biti slobodni i predstavljati odraz unutrašnjeg doživljaja. Osnovala je nekoliko baletskih škola u Americi i Evropi.

1896. - Krunisan je poslednji ruski car - Nikolaj II.

1946. - U SAD-u je patentirana hidrogenska bomba. Reč je o bombi koja oslobađa ogromne količine nuklearne energije pri vrlo visokim temperaturama. Kao "upaljač" hidrogenske bombe služi atomska bomba.

1955. - U prvu službenu posetu Jugoslaviji predstavnika ŠSR posle 1948. i kampanje Informbiroa, u Beograd je doputovala državno-partijska delegacija s prvim sekretarom Centralnog komiteta sovjetske Komunističke partije, Nikitom Hruščovom, na čelu. Razgovori u Beogradu i na Brionima završeni su potpisivanjem Beogradske deklaracije u kojoj su sadržani principi odnosa dveju država.

1978. - Otvoren je prvi legalni kazino u Atlantik sitiju.

1984. - Postavljen je rekord u održavanju frizbija u vazduhu - 1672 sekunde.

1993. - Olimpik iz Marseja osvojio je 38. Evropski kup u fudbalu.

1994. - Popularni pevač Majkl Džekson oženio se ćerkom Elvisa Prislija, Lizom Meri Prisli.

1998. - Skupština Srbije usvojila je Zakon o Univerzitetu, kojim je Vlada Srbije postala ovlašćena da postavlja rektora, dekane, univerzitetske i fakultetske upravne i nadzorne odbore, čime je poništena univerzitetska autonomija.

Dogodilo se na današnji dan - 27. maj

927. - Umro je bugarski car Simeon Veliki, najveći vladar tzv. Prvog Bugarskog carstva. Za njegove vladavine, u Bugarskoj su se učvrstili feudalni odnosi, ali je to u isti mah bio i početak slabljenja Bugarske, jer je upravo tada otpočeo sa delovanjem i pokret bogumila. Car Simeon je naneo oslabljenoj Vizantiji više poraza, osvojio je Trakiju, Makedoniju i Albaniju, prodro do Korintskog zaliva i 922. opseo Carigrad. Takođe je 924. osvojio i Rašku, a u pokušaju da osvoji Hrvatsku, osujetio ga je hrvatski kralj Tomislav.

1647. - Prvi put je jedna žena pogubljena pod optužbom da je veštica. Bila je to Achsah Young iz Masačusetsa.

1679. - U Engleskoj je donet Habeaus Corpus Act - zakon po kojem se o svakom nalogu za hapšenje mora u roku od tri dana doneti sudska odluka o tome da li je nalog za hapšenje zasnovan na zakonu ili nije. Jedan je od najznačajnijih zakona koji se bave zaštitom ličnih sloboda građana.

1703. - Ruski car Petar Veliki osnovao je Sankt Peterburg.

1840. - Umro je Nikolo Paganini, italijanski virtuoz na violini i kompozitor. Smatran je nenadmašnim majstorom violinske tehnike, a oduševljavao je slušaoce do te mere da su mu pridavane i magične moći.

1842. - Objavljen je ustav Družtva srbske slovesnosti (Društvo srpske slovesnosti) - preteče Srpske kraljevske akademije, odnosno Srpske akademije nauka i umetnosti - koje su 1841. u Beogradu osnovali Jovan Sterija Popović i Atanasije Nikolić. Ustavom su definisani glavni ciljevi Društva: usavršavanje srpskog jezika i širenje nauka na srpskom jeziku. Prvi članovi Društva bili su - uz predsednika, popečitelja (ministar) prosvete Stefana Radičevića - i Dimitrije Isailović, Stefan Marković, Jovan Stejić, Sima Milutinović Sarajlija, Isidor Stojanović i Dimitrije Tirol. Društvo je suspendovano u januaru 1864. zato što je za članove izabralo Đuzepea Garibaldija, Nikolaja Černiševskog i Aleksandra Hercena. Rad Društva obnovljen je u julu 1864. pod nazivom Srbsko učeno družtvo, od novembra 1886. naziva se Kraljevsko-srpska akademija, od 1887. Srpska kraljevska akademija, a posle Drugog svetskog rata i dolaska komunista na vlast, Srpska akademija nauka. Naziv Srpska akademija nauka i umetnosti ustanovljen je 1960.

1868. - Rođen je srpski pisac Aleksa Šantić, autor antologijskih pesama "Ostajte ovde", "Emina", "Veče na školju". Pripadao je mostarskom krugu oko književnog lista "Zora", koji je pokrenuo s Jovanom Dučićem i Svetozarom Ćorovićem. U Mostaru je osnovao srpsko pevačko društvo "Gusle". U vreme Aneksione krize izazvane 1908. austrougarskom okupacijom Bosne i Hercegovine, pobegao je u Italiju, a zatim je bio poslanik u Bosanskom saboru. U Prvom svetskom ratu austrougarske vlasti su ga hapsile kao istaknutog srpskog nacionalistu. U početku je pisao pod uticajem srpskih pesnika Branka Radičevića, Jovana Jovanovića Zmaja i Vojislava Ilića, ali je potom izgradio vlastiti pesnički izraz, karakterističan po elegičnim motivima i rodoljubivim temama. Njegovi stihovi su muzikalni a pesme osećajne, pune ljubavi za nacionalno i socijalno potlačene, s jakim revoltom protiv tiranije. Ogledao se i u drami i prevodio s nemačkog i češkog. Dela: drame "Hasanaginica", "U magli", "Anđelija", prevod "Lirskog intermeca" Hajnriha Hajnea.

1883. - Krunisan je ruski car Aleksandar III u Moskvi.

1909. - Rođen je srpski istoričar umetnosti Svetozar Radojčić, profesor Filozofskog fakulteta u Skoplju do 1941. i u Beogradu od 1945, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Modernim i širokim shvatanjima i sjajnim analizama, kao naučnik i pedagog snažno je podstakao srpsku istoriografiju. Autor je niza značajnih studija srpske srednjovekovne umetnosti u kojima je posebno osvetlio veze s umetnošću Romeje (Vizantija) i zapadne Evrope. Dela: "Portreti srpskih vladara u srednjem veku", "Stare srpske minijature", "Umetnički spomenici manastira Hilandara"...

1921. - Posle 84 godine provedene pod britanskom kontrolom, Avganistan dobija suverenitet.

1927. - Tomas Masarik, književnik, filozof i profesor, izabran je za predsednika Čehoslovačke.

1930. - Richard Drew je otkrio samolepljivu traku (preteču današnjeg selotejpa).

1933. - Volt Dizni je objavio "Tri praseta".

1943. - Nadomak Žabljaka se u Drugom svetskom ratu spustila vojna delegacija britanske vrhovne komande radi uspostavljanja veza sa Narodnooslobodilačkom vojskom Jugoslavije i pripreme za dolazak glavnih britanskih predstavnika.

1964. - Inter iz Milana je osvojio 9. Evropski kup. Tačno godinu dana kasnije, na današnjni dan 1965. godine, ponovio je uspeh, osvojivši i 10. Evropski kup u fudbalu.

1997. - Ruski predsednik Boris Jeljcin potpisao je istorijski ugovor sa NATO.

Dogodilo se na današnji dan - 3. jun

Danas je hrišćanski praznik Sveti car Konstantin i carica Jelena. Crkva je taj rimski carski par proglasila svecima, jer je car Konstantin Veliki Milanskim ediktom 313. dao hrišćanima slobodu vere i okončao njihov progon. Hrišćanskoj crkvi, u kojoj je počeo da traži oslonac, dao je mnoge privilegije i na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. pomogao je u borbi protiv arijevske jeresi.

1098. - Krstaši su ušli u Antiohiju.

1706. - Guliver je "završio" svoje drugo putovanje - u zemlju divova.

1778. - U Kanadi je izašao prvi broj dnevnog lista "Monreal gazet".

1851. - Prvi put su nošene uniforme (dresovi) na bejzbol utakmici - bela košulja, duge plave pantalone i slamani šeširi.

1875. - Umro je Žorž Bize, francuski kompozitor. Njegovo stvaralaštvo predstavlja najviši domet francuskog operskog realizma druge polovine 19. veka. Dela: opere "Karmen", "Lovci bisera"; scenska muzika za Dodeovu "Arlezijanku"; simfonijska muzika "Roma"...

1881. - U holandskom zoološkom vrtu umro je veliki japanski daždevnjak u 55-oj godini života. Bio je to najstariji vodozemac.

1886. - Rođen je srpski socijalista i publicista Kosta Novaković, jedan od prvaka Srpske socijaldemokratske partije. Zbog revolucionarne delatnosti, osuđen je 1924. na šest meseci, a 1926. na pet godina robije. Iz zatvora je pobegao 1927. i emigrirao u ŠSR, gde je 1937. uhapšen u staljinističkim čistkama i likvidiran - pretpostavlja se 1938.

1902. - Nemački novinar L. Golgberger je prvi upotrebio izraz "zemlja neograničenih mogućnosti", misleći na SAD.

1937. - Vojvoda od Vindzora, Evdard VIII, oženio se amerikankom Valis Simpson, zbog čega je morao da se odrekne engleskog prestola u korist brata, Džordža VI.

1964. - Grupa Rolling Stones otpočela je svoju prvu turneju po SAD-u.

1968. - U Beogradu su izbile najveće studentske demonstracije u Jugoslaviji posle Drugog svetskog rata, čiji je uzrok bio ogroman raskorak između stvarnosti - sve većeg socijalnog raslojavanja i udaljavanja od proklamovanih ideala - i zvanične propagande o socijalnoj pravdi i vodećoj ulozi radničke klase u društvu. Demonstracije je milicija rasturila brutalnom silom, a sedmog dana protesta je jugoslovenski diktator Josip Broz javno podržao većinu studentskih zahteva, obećavši istragu i kažnjavanje krivaca za obračun milicije sa studentima, što se, međutim, nikad nije ostvarilo. Potom su sa najvišeg mesta u državi "glavni krivci" pronađeni u "grupi profesora" Filozofskog fakulteta i njih osmoro je na kraju, zbog "kvarenja omladine", isključeno iz nastavnog procesa na Beogradskom univerzitetu.

1989. - Kineske trupe su ubile više od stotinu studenata koji su demonstrirali na trgu Tjenamen u Pekingu.

1991. - Najgora erupcija u istoriji Japana (Unzen).

1993. - U kasarni u Vranju vojnik Jožef Meneder je iz automatske puške ubio sedmoricu vojnika Vojske Jugoslavije i ranio četvoricu, a zatim izvršio samoubistvo.

1999. - Predsednik Jugoslavije Slobodan Milošević prihvatio je mirovni predlog koji su u Beograd doneli međunarodni posrednici, Marti Atisari i Viktor Černomirdin. Odmah potom, Skupština Srbije je na vanrednoj sednici, posle rasprave iza zatvorenih vrata, usvojila Dokument za postizanje mira, odnosno plan SAD, Evropske unije i Rusije o dolasku stranih trupa na Kosovo i Metohiju - uslov za okončanje agresije NATO na Jugoslaviju. Za dokument je glasalo 136 poslanika, a 74 protiv, uz tri uzdržana glasa.

Dogodilo se na današnji dan - 4. jun

780. p. n. e. - Prvo potpuno pomračenje Sunca pouzdano su zabeležili Kinezi na današnji dan.

1647. - Engleska vojska je uhapsila kralja Čarlsa I, nakon čega ga je revolucionarni sud osudio na smrt i dve godine kasnije pogubio.

1784. - Gospođa Thible je prva žena koja je letela u balonu.

1859. - Rođen je srpski slikar Paja Jovanović, predstavnik akademskog realizma, član Srpske akademije nauka, prvi srpski slikar koji je stekao evropsku reputaciju. Najveći deo života proveo je u Beču, gde je umro 1957. Bio je izvanredan poznavalac slikarskog zanata i inspirisao se srpskom nacionalnom istorijom. Naslikao je velike ikonostase u Sabornoj crkvi u Novom Sadu i crkvi u Dolovu i portretisao više vladara i crkvenih dostojanstvenika. Radio je i folklorne i istorijske kompozicije, uključujući "Seobu Srba", "Proglašenje Dušanovog zakonika", "Takovski ustanak", "Mačevanje", "Kićenje neveste".

1884. - Rođen je srpski pisac Milutin Uskoković, autor lirskog temperamenta, u čijim se delima sukobljavaju romantizam i moderno shvatanje sveta. Završio je prava u Beogradu i doktorirao u Ženevi. Prilikom povlačenja srpske vojske u Prvom svetskom ratu 1915, izvršio je samoubistvo. Pokušao je da stvori tzv. beogradski društveni roman, ulazeći u dramatične sudare ličnosti s gradskom sredinom, ali je više prikazivao unutrašnja stanja intelektualaca nego kompleksnu sliku vremena. Dela: romani "Došljaci", "Čedomir Ilić", zbirka pripovedaka "Kad ruže cvetaju", crtice "Pod životom", "Vitae fragmenta".

1896. - Henri Ford je provozao svoj prvi model automobila ulicama Detroita.

1940. - Britanska mornarica je završila sa evakuisanjem 234.000 engleskih i 112.000 francuskih vojnika iz Denkerka za samo šest dana, i to pored žestokih i neprekidnih nemačkih napada i bombardovanja. U operaciji je učestvovao veliki broj brodova i motornih čamaca svih kategorija.

1964. - Svetska turneja Bitlsa otpočinje koncertom u Kopenhagenu, u Danskoj.

1989. - Održani su prvi slobodni izbori u istočnoj Evropi za 40 godina. Bili su to izbori u Poljskoj.

Dogodilo se na današnji dan - 5. jun

1723. - Rođen je Adam Smit, najpoznatiji predstavnik engleske klasične ekonomije. Napisao je samo dva rada: "Teoriju moralnih osećanja" i "Bogatstvo naroda". Po njemu, altruizam vlada u etici, a egoizam u ekonomici.

1805. - Zabeležen je prvi tornado u južnom Ilionoisu, poznatom kao Dolina tornada.

1837. - Srpski knez Miloš Obrenović postavio je prve ekonome (agronomi), čiji je zadatak bio da savetuju seljake i nastoje da svaki od njih zaseje određenu količinu pšenice, ovsa, ječma, kukuruza, krompira.

1887. - Rođen je srpski lekar Kosta Todorović, stručnjak za zarazne bolesti, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i Nacionalne akademije za medicinu u Parizu. Napisao je više od 150 radova na srpskom i na stranim jezicima. Značajan je i njegov rad na bibliografiji jugoslovenskih publikacija iz mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i higijene. Dela: "Udžbenik akutnih i infektivnih bolesti", "Priručnik za lečenje tuberkuloznog meningitisa".

1898. - Rođen je Federiko Garsija Lorka, španski pesnik iz Granade. Njegov arijelski lirizam pun najsmelijih obrta, neočekivanih metafora, zrelo osećajan i detinje bezazlen, lirizam koji crpe snagu iz andaluzijskog tla - ostaje neponovljiva umetnost. U želji da približi klasike narodu, stvorio je putujuće pozorište i s njim obilazio najzabačenije krajeve Španije. Glavna dela: "Ciganski Romansero", "Pesnik u Njujorku", "Tameritski divan", "Krvave svadbe", "Dom Bernarde Albe"...

1917. - Počela je mobilizacija deset miliona Amerikanaca u Prvom svetskom ratu.

1940. - Izložena je prva automobilska guma načinjena od sintetičke gume.

1941. - U detonaciji oko 450 vagona municije i drugog eksploziva koje su u srednjovekovnoj trvrđavi u Smederevu lagerovali nemački nacistički okupatori u Drugom sveskom ratu, poginulo je približno 4.000 ljudi. Od siline eksplozije koja je u 14:20 časova potresla ceo grad i okolinu, srušeno je 445 kuća i oštećeno više od 2.000. Uzrok eksplozije ostao je nepoznat.

1953. - Danska je usvojila novi ustav.

1954. - Umro je srpski inženjer ruskog porekla, Vladimir Farmakovski, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka, prvi mašinski inženjer akademik kod nas. Objavio je više od 50 naučnih i stručnih radova, uglavnom iz oblasti lokomotiva. Dela: "Prilog teoriji isticanja vode iz reakcionih turbina", "Promena stanja u cilindru parne mašine za vreme punjenja cilindra", "Raspored grejne površine lokomotivskog kotla na peć i cevi", "Prstenasti pregrejači pare lokomotivskih kotlova".

1968. - Sirhan Sirhan je izvršio atentat na senatora Bobija Kenedija, koji je sutradan preminuo.

1977. - Prvi personalni računar - "Apple II" - pušten je u prodaju.

1984. - Indira Gandi je izdala naređenje o napadu na najsvetije mesto Sika - Zlatni hram

Dogodilo se na današnji dan - 7. jun

1502. - Rođen je papa Grgur XIII, jedan od nosilaca katoličke reakcije. Ostao je upamćen po reformi kalendara izvršenoj 1582. godine (Gregorijanski kalendar).

1654. - Luj XIV krunisan je za kralja Francuske. Ostao je upamćen kao kralj Sunce. Digao je apsolutizam na najveću moguću meru; vodio je mnogobrojne ratove da bi obezbedio francusku hegemoniju u Evropi; sagradio je Versaj i bio mecena mnogih književnika i umetnika.

1917. - Rođen je Din Martin, američki pevač i glumac komičar, partner Džerija Luisa u mnogobrojnim filmovima.

1935. - Umro je srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Bio je profesor hemije na Filozofskom fakultetu Velike škole, potom Univerziteta u Beogradu, ministar privrede i spoljnih poslova u vladama Srbije 1894. i 1905. Izučavao je organsku hemiju, agrikulturnu hemiju i mineralne sirovine.

1938. - Studenti Beogradskog univerziteta organizovali su akademiju pod parolom "Vernost za vernost", posvećenu odbrani Čehoslovačke od nacističke Nemačke. Prijavilo se oko 60.000 dobrovoljaca, ali oni nisu angažovani, jer su Čehoslovačku njeni zapadni saveznici prepustili na milost i nemilost Trećem rajhu.

1939. - Kralj Džordž VI i kraljica Elizabeta bili su prvi kraljevski par koji je posetio SAD.

1942. - U Jajincima je streljan srpski slikar jevrejskog porekla, Bora Baruh, koji je zarobljen kao učesnik narodnooslobodilačke borbe u Drugom svetskom ratu. Izlagao je u Parizu, Londonu i Beogradu. Slikao je pretežno pejzaže Pariza i Beograda, mora, zatim mrtvu prirodu, portrete, kompozicije. U poslednjim godinama života slikao je pak motive iz rata i logora. Realističku koncepciju ostvarivao je toplom impresionističkom obradom.

1953. - Izveden je prvi televizijski prenos programa u koloru.

1954. - Otvorena je prva mikrobiološka laboratorija.

1974. - U Ivanjici je puštena u rad prva zemaljska satelitska stanica u Jugoslaviji za međukontinentalne telefonske linije i TV programe. Stanica je potpuno razorena bombardovanjima iz vazduha u proleće 1999, tokom napada NATO na Jugoslaviju.

1989. - Povukao se Zola Budd, 23-godišnji južnoafrički bosonogi olimpijski trkač.

Dogodilo se na današnji dan - 8. jun

452. - Hunski kralj Atila (Bič Božji), izvršio je invaziju na Italiju.

1786. - U Njujorku je prodat prvi komercijalno napravljen sladoled. Inače, sladoled je poslastica poreklom sa istoka; ideju o pravljenju sladoleda je odatle čuveni mletački istraživač preneo u Evropu, a kasnije je u SAD-u otvorena prva fabrika za proizvodnju sladoleda.

1810. - Rođen je Robert Šuman, nemački kompozitor i jedan od najznačajnijih predstavnika romantizma. Ističe se kao muzički liričar i autor klavirskih minijatura. Osnovao je časopis "Neue Zeitschrift fur Musik", u kom je vodio odlučnu borbu protiv negativnih pojava i konzervatizma u muzici svoga vremena. Dela: solo pesme (ciklusi "Pesnikova ljubav", "Ljubav i život žene"), klavirske kompozicije "Karneval", "Simfonijske etide", "Dečje scene", koncerti za klavir, za violončelo i orkestar, simfonije, kamerna muzika i dr.

1824. - Noah Cushing iz Kvebeka patentirao je veš mašinu.

1889. - U Los Anđelesu je počela sa radom prva žičara.

1922. - U Sabornoj crkvi u Beogradu venčali su se kralj Aleksandar Karađorđević i rumunska princeza Marija (kći rumunskog kralja Ferdinanda I i Marije, princeze od Saks-Koburg-Gota). Prvi kum im je bio engleski kralj Džordž, kojeg je zastupao njegov sin Albert, a drugi kum - knez Arsen Karađorđević.

1937. - U Beogradu su održane antifašističke demonstracije radnika i studenata povodom dolaska šefa nemačke diplomatije Konstantina fon Nojrata; tokom protesta, policija je uhapsila mnoge demonstrante. Nojrat je posetio Mađarsku, Jugoslaviju i Bugarsku da bi ojačao nemački uticaj i zbližio Jugoslaviju i Mađarsku radi izolovanja Čehoslovačke.

1940. - Otkriven je neptunijum, veštački radioaktivni hemijski element pod rednim brojem 93.

1943. - Umro je srpski matematičar Mihajlo Petrović, osnivač Beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije i mnogih inostranih akademija nauka. Kao dečak je izučio ribarski zanat kod beogradskog alasa Gašpara Čuklje, potom položio majstorski ispit ribarskog esnafa i tako dobio nadimak Mika Alas. Napisao je više od 400 radova iz teorijske i primenjene matematike, matematičke fizike i hemije, mehanike, geometrije i opšte fenomenologije. Tvorac je matematičke fenomenologije, teorije matematičkih spektara koja je praktično primenjena u astronomskim, statističkim i drugim izračunavanjima i veoma je doprineo matematičkoj analizi, posebno teoriji diferencijalnih jednačina i teoriji funkcija. Dela: "Kvalitativna integracija diferencijalnih jednačina", "Elementi matematičke fenomenologije", "Fenomenološko preslikavanje", "Predavanja o matematičkim spektrima", putopis "Kroz polarnu oblast", popularno napisan roman "Jegulje".

1969. - U postavci grupe Rolling Stones dolazi do zamene - na mesto Briana Jonesa dolazi gitarista Mick Taylor.

1986. - Boston Celtics osvaja NBA šampionat pobedom nad timom Houston Rockets-a.

1991. - Monika Seleš je pobedom nad Arančom Sančez Vikario (6:3,6:4) osvojila French Open.

Dogodilo se na današnji dan - 9. jun

68. - Rimski car Neron izvršio je samoubistvo. U istoriji će ostati poznat kao svirepi despot koji je vodio oštru borbu protiv rimske aristokratije. Pogubio je mnoge ugledne Rimljane, čak i svoju majku Argipinu (Udri u stomak koji je mogao da rodi takvo čudovište - rekla mu je majka pre no što ju je ubio) i učitelja Seneku. Vodio je skupe i nesigurne ratove na Istoku, neuspešno pokušavajući da osvoji Jermeniju, severnu obalu Crnog mora i Etiopiju. Godine 64. je, u vezi sa velikim požarom Rima, Italiju zahvatilo nezadovoljstvo, našavši odraza najpre u glasinama da je Neron zapalio Rim, a zatim i u pobunama u vojsci. Jedna pobuna pretorijanaca oborila ga je s vlasti, nakon čega je i izvršio samoubistvo.

1462. - Poslednji srpski kralj Bosne Stepan Tomašević je - uzdajući se u pomoć hrišćanske koalicije, koju je organizovao papa Pije II (Pius) - otkazao danak turskom sultanu Mehmedu II i priznao vrhovnu vlast ugarskog kralja Matije I Korvina. Pošto je izostala pomoć zapadnih hrišćanskih zemalja, Bosna je bila nepripremljena za odbranu kad su je 1463. napali Turci, koji su zarobili i pogubili kralja Stepana i mnoge feudalce i pokorili tu srpsku srednjovekovnu državu.

1822. - Čarls Grejem (Charles Graham) je dobio patent za veštačku zubnu protezu.

1870. - U Engleskoj je umro Čarls Dikens. Književni rad je otpočeo crtama "Bozove skice" 1836, a sledeće godine je objavio humoristički roman "Pikokov klub", koji je odmah stekao veliku popularnost. On je realist u poznavanju života malih i neznatih ljudi, koji su uvek tema njegovih dela. Njegova popularnost plod je pre svega širokog i vedrog humora i izvanredne sposobnosti crtanja likova. Mana mu je patetičnost, ali i ona ima svoje opravdanje - duboko su ga dirale nepravičnosti društvenog poretka, pa ih je iznosio na videlo i time često talasao javno mnjenje. Glavna dela: "Dejvid Koperfild", "Oliver Tvist", "Velika očekivanja", "Prodavnica starih retkosti"...

1883. - Pušteni su u rad prvi vozovi na električnoj železnici.

1914. - U Beogradu je svečano otkriven spomenik srpskom prosvetitelju Dositeju Obradoviću, rad vajara Rudolfa Valdeca. Priloge za spomenik prikupljala je Srpska književna zadruga, a znatno su pomogle i Vlada Srbije i Beogradska opština. Spomenik je postavljen na ulaz u Kalemegdan, a posle Prvog svetskog rata prenet je u park na Studentskom trgu, gde se nalazi i sada.

1934. - Paja Patak se prvi put pojavio u jednom crtanom filmu.

1940. - Norveška se predala Nemačkoj u Drugom svetskom ratu.

1945. - Predsedništvo AVNOJ-a donelo je Zakon o konfiskaciji imovine i izvršenju konfiskacije, na osnovu kojeg je država preuzela svu imovinu Trećeg rajha, imovinu Nemaca na tlu Jugoslavije koji su u Drugom svetskom ratu sarađivali s neprijateljem i imovinu ratnih zločinaca.

1963. - U Njujorku je održana premijera filma "Kleopatra" sa Elizabet Tejlor i Ričardom Bartonom u glavnim ulogama.

1978. - Prvi od 24 primerka Gutenbergove Biblije, prodat je na aukciji u Londonu za 2.4 miliona dolara.

1990. - Monika Seleš je pobedom nad Štefi Graf osvojila French Open.

Dogodilo se na današnji dan - 10. jun

1610. - Prvi holandski doseljenici dolaze na Menhetn sa namerom da ga nasele.

1868. - Prilikom šetnje Košutnjakom kraj Beograda ubijen je srpski knez Mihailo III Obrenović, koji je Srbiju učinio najjačom vojnom silom na Balkanu, u vreme kad je dovršavao pripreme za rat protiv Otomanskog carstva. Na prestolu Srbije bio je od 1839. do 1842. i od 1860. do smrti. Zbog bune koju je 1842. digao Toma Vučić Perišić, morao je da pobegne u Austriju, posle čega je na presto stupio knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka - Karađorđa. Boraveći van zemlje, knez Mihailo III Obrenović pomagao je mnoge srpske kulturne radnike i pisce, uključujući Vuka Karadžića, Đuru Daničića, Branka Radičevića. Ženidbom s princezom Julijom Hunjadi (Hunyadi), stekao je veze s mađarskom i austrijskom aristokratijom. Kad se njegov otac, knez Miloš Obrenović, vratio na vlast 1858, preuzeo je komandu nad vojskom, a ubrzo posle očeve smrti 1860, zaveo je autoritarnu vladavinu, pretvorivši skupštinu u savetodavni organ. Ustanovio je 1861. narodnu vojsku od oko 50.000 ljudi i snabdeo je modernim naoružanjem, čime je Srbija postala vojno dominantna na Balkanu. Iskoristio je tursko bombardovanje Beograda 1862. da posle dužeg pregovaranja 1867. natera Turke da povuku garnizone iz svih srpskih gradova. Računajući na rat s Otomanskim carstvom, preduzimao je diplomatske inicijative i sklapao saveze s balkanskim hrišćanima radi rušenja Otomanske imperije - s Crnom Gorom 1866, s Grčkom i Bugarskim revolucionarnim odborom 1867. i s Rumunijom 1868. Takođe je nastojao da Bosna i Hercegovina ne padnu pod austrijsku vlast.

1875. - Umro je srpski pisac Jovan Grčić-Milenko, poetski sledbenik Branka Radičevića, poznat kao "fruškogorski slavuj". Sebi je dodao ime Milenko, po devojci Mileni u koju je bio zaljubljen. Gimnaziju je učio u Novom Sadu, Segedinu i Požunu (Bratislava), počeo studije medicine u Beču, ali se razboleo od tuberkuloze i u 29. godini umro u rodnom Čereviću, u Sremu. U lirskim pesmama lakih melodičnih stihova, izrazio je neposredan doživljaj prirode. U osećanjima je romantičarski čedan i sentimentalan, ali je napisao i više tzv. prostih pesama, po kojima se smatra pretečom realizma u srpskoj poeziji. U Beču su 1896. objavljene njegove "Pesme". Pisao je i pripovedačku prozu i prevodio Fridriha Šilera, Johana Volfganga Getea i Hajnriha Hajnea.

1902. - H.F. Callahan je postao nosilac patentne zaštite za novi tip koverta - koverat sa otvorom za adresu.

1908. - U Njujorku je formirano prvo vazduhoplovno udruženje.

1916. - Otpočela je velika arapska revolucija.

1942. - U borbi protiv Nemaca kod Male Remete u Drugom svetskom ratu, poginuo je Boško Palkovljević-Pinki, jedan od prvih partizana Fruške Gore.

1946. - Formirana je Republika Italija.

1956. - U Stokholmu su otvorene 16. moderne olimpijske jahačke igre.

1977. - James Earl Ray, ubica Martina Lutera Kinga, pobegao je iz zatvora.

1984. - Boston je pobedom nad L.A. Lejkersima osvojio NBA šampionat.

1985. - Kompanija Koka-Kola objavila je da se vraća svojoj 99 godina staroj formuli za napitak.

1999. - Poslednji projektili NATO - 79. dana agresije na Jugoslaviju - pali su nešto posle 13 časova na područje sela Kololeč kraj Kosovske Kamenice, a ubrzo potom, generalni sekretar NATO, Havijer Solana, zvanično je saopštio da je bombardovanje obustavljeno. Prve jedinice Vojske Jugoslavije su, na osnovu Vojno-tehničkog sporazuma potpisanog dan ranije u Kumanovu, počele povlačenje s Kosova i Metohije, a kasnije istog dana, Savet bezbednosti UN je, uz uzdržan glas Kine, usvojio Rezoluciju 1244, kojom je legalizovan dolazak međunarodnih vojnih snaga u južnu srpsku pokrajinu.

Dogodilo se na današnji dan - 13. jun

1611. - John Fabricius objavljuje delo u kojem se prvi put pominju sunčeve pege - manji ili veći vrtložni "otvori" na Sunčevoj površini, nepravilnog i promenljivog oblika, znatno slabijeg sjaja od okolne površine, tako da, kad se posmatraju teleskopom, izgledaju kao crne pege, odakle im i potiče naziv.

1839. - Srpski knez Miloš Obrenović abdicirao je u korist sina Mihaila i napustio Srbiju, u koju se vratio 1859. i ponovo preuzeo presto posle odluke Svetoandrejske skupštine 1858. da zbaci kneza Aleksandra Karađorđevića.

1865. - Rođen je Vilijem Batler Jejts, veliki engleski pesnik, aktivan učesnik u irskom nacionalno-oslobodilačkom pokretu u svojim mlađim danima, inspirator irske kulturne ideologije. Njegovo pesništvo je kosmopolitsko, sa uporištem u helenskoj i vizantijskoj simbolici, istovremeno duboko vezano za irsko tlo i keltsku tradiciju, kao i za neposredne aktuelnosti vremena u kojem je živeo. Dobio je Nobelovu nagradu 1923. godine. Osim poezije, veoma su značajni i njegovi pozorišni komadi, u stihu i prozi, sa temama iz keltske mitologije.

1876. - Srpsko učeno društvo je za prvu ženu akademika izabralo slikarku Katarinu Ivanović. Ona je rođena u Stonom Beogradu (Sekešfehervar), učila je slikarstvo u Pešti i Beču, a živela je u Parizu i Beogradu. Radila je portrete, žanr-kompozicije i, s posebnim uspehom, mrtve prirode. Gotovo sva njena dela nalaze se u Narodnom muzeju u Beogradu, a najpoznatija su "Autoportret", "Portret Perside Karađorđević" i "Grožđe".

1930. - U gradu Siatista u Grčkoj, poginulo je 30 osoba od krupnog grada koji je padao.

1933. - Instalirana je prva cev sa natrijumskom parom u Njujorku.

1970. - Album Bitlsa - "Let It Be" - dolazi na prvo mesto top-lista i tu se zadržava naredne četiri nedelje.

1982. - Nakon smrti kralja Khalida, na presto Saudijske Arabije dolazi kralj Fahd.

1989. - Ekipa Detroita pobedila je L.A. Lejkerse i osvojila NBA šampionat.

1999. - Britanski vojnici su dvaput pokušali da prođu kroz blokadu prema prištinskom aerodromu, nesuđenom sedištu glavnog štaba Kfora, ali su ih ruske trupe oterale, postupivši kao i prethodnog dana, kada su osujetile istovetnu nameru francuskih vojnika.

Dogodilo se na današnji dan - 18. jun

1583. - Ričard Martin iz Londona postao je prva osoba koja je dobila novac na osnovu ugovora o životnom osiguranju.

1799. - Rođen je Vilijem Lasel, engleski amater astronomije koji se usavršio u izradi teleskopa i uspeo da otkrije najpre Neptunov satelit, a potom Saturnov osmi satelit i, još kasnije, dva Uranova satelita. S privremene opservatorije na Malti, teleskopom od četiri stope u prečniku, otkrio je preko 600 novih maglina.

1812. - SAD su objavile rat Velikoj Britaniji.

1815. - Odigrala se bitka kod Vaterloa, mesta u Belgiji u blizini Brisela. Bio je to sukob francuskih snaga pod Napoleonom, s jedne, i engleskih, nemačkih i holandskih snaga pod Velingtonom, sa druge strane. Ujedno je to bio i poslednji Napoleonov pokušaj da po povratku sa Elbe potuče razdvojene saveznike. Bitka je završena francuskim porazom, zbog čega je Napoleon bio prinuđen da abdicira.

1853. - Umro je srpski pisac Branko Radičević, romantičarski lirski pesnik mladosti, ljubavi i patriotskog zanosa. Kao oduševljeni pristalica jezičke reforme Vuka Karadžića, prvi je počeo da peva na narodnom jeziku i u duhu srpske narodne poezije, označujući pesničkim slobodama prodor u novu epohu. Pesme su mu pune vedrine, vitalnosti, vragolanske žudnje i uživanja u prirodi, ali je u nekima predosetio sopstvenu ranu smrt. Školovao se u Zemunu, Sremskim Karlovcima, Temišvaru i Beču, gde je studirao prava i medicinu i ušao u najuži krug Karadžićevih pristalica i prijatelja. Mladost je proveo u Sremskim Karlovcima, čije su lepote, posebno uzvišenje Stražilovo, postale njegova lirska inspiracija. U najpoznatijoj pesmi, "Đački rastanak", opevao je Karlovce i mladalačke radosti, dubinu i misaonost iskazao je u pesmi "Tuga i opomena", a protivnike Vukovih reformi ismejao u satiričnoj pesmi "Put". Njegovi posmrtni ostaci su 1883. preneti iz Beča i sahranjeni na Stražilovu.

1942. - Eric Nessler iz Francuske održavao se u vazduhu u jedrilici 38 sati i 21 minut.

1948. - Komisija Ujedinjenih nacija za ljudska prava usvojila je međunarodnu Deklaraciju o ljudskim pravima.

1953. - Revolucionarni savet koji je uklonio kralja Faruka, proglasio je Republiku Egipat.

1980. - Održana je premijera filma "Blues Brothers" sa Denom Akrojdom i Džonom Belušijem u glavnim ulogama.

Dogodilo se na današnji dan - 22. jun

1675. - Čarls II osnovao je Kraljevsku opservatoriju u Griniču.

1815. - Napoleon je posle poraza kod Vaterloa, po drugi put abdicirao.

1826. - Rođen je srpski pisac Timotej Atanacković, poznat kao Bogoboj Atanacković, jedan od obnovitelja srpske proze posle okončanja ropstva pod Turcima. Tokom studija u Beču, upoznao je Vuka Karadžića, Branka Radičevića, Đuru Daničića i postao oduševljeni pobornik Karadžićevih reformi. Aktivno je učestvovao u radu Majske skupštine u Sremskim Karlovcima 1848. Bio je jedno vreme sekretar episkopa bačkog Platona Atanackovića. Dela: roman "Dva idola", pripovetke "Bunjevka", "Darak", "Srpkinja".

1898. - Rođen je Erih Marija Remark, nemački književnik, veliki protivnik nacizma i rata. Proslavio se svojim prvim romanom, "Na Zapadu ništa novo" (1929), u kojem je realistički i sa potresnim humanizmom prikazao jedno razdoblje Prvog svetskog rata (ova knjiga je, kao i Remarkove druge knjige, bila zabranjena u Nemačkoj). Ostala dela: "Povratak", "Tri ratna druga", "Trijumfalna kapija", "Iskra života"...

1905. - Na inicijativu redakcija Srpskog književnog glasnika "Dela" i "Nove iskre", održana je konferencija na kojoj je osnovano "Srpsko Književničko društvo", sa sedištem u Beogradu koje je trebalo da ima redovne i počasne članove. Na ovoj konferenciji, za predsednika je izabran Simo Matavulj, a za sekretara Jovan Skerlić.

1911. - Kralj Džordž V, sin Edvarda VII iz dinastije Saks-Koburg-Gota krunisan je za kralja Engleske. Vladaće do 1936. godine, ali bez aktivne političke uloge.

1941. - Povodom napada Nemačke na ŠSR u Drugom svetskom ratu, Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije uputio je proglas narodima Jugoslavije da se pripreme za ustanak protiv nacističkih okupatora.

1970. - Američki predsednik Nikson potpisao je 26. amandman, kojim je starosna granica za pravo glasa smanjena na 18 godina.

1981. - Mark Dejvid Čepman proglašen je krivim za ubistvo Džona Lenona.

1981. - Teniser Džon Mekinro napravio je skandal svojim sramnim ponašanjem na turniru u Vimbldonu.

Dogodilo se na današnji dan - 29. jun

1613. - Izgoreo je Šekspirov teatar Globe.

1844. - Rođen je srpski političar i pravnik Gligorije-Giga Geršić, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije. Jedan je od osnivača Radikalne stranke, u čijoj je vladi triput bio ministar pravde. Bio je plodan pravni pisac, naročito u oblasti međunarodnog javnog prava. Dela: "Enciklopedija prava", "Sistem rimskog privatnog prava", "Priroda državine", "Današnje ratno pravo", "Današnje diplomatsko i konzularno pravo", "Međunarodno-pravni bilans u posleratnoj balkanskoj krizi".

1844. - Rođen je srpski matematičar i pronalazač Ljubomir Klerić, profesor mehanike na Velikoj školi u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, ministar prosvete i privrede. Izumeo je polarni pantograf i traktoriograf. Bavio se uglavnom teorijskom mehanikom, napisao više naučnih radova i univerzitetski udžbenik "Teoriska mehanika".

1865. - Rođen je Shigechiyo Izumi, čovek koji je najduže živeo. Umro je kada je imao čak 120 godina i 237 dana.

1869. - Skupština Srbije usvojila je ustav koji su posle smrti kneza Mihaila Obrenovića 1868. sačinili Milivoje Blaznavac, Jovan Ristić i Jovan Gavrilović, namesnici njegovog maloletnog sina Milana. Prvi put u istoriji Srbije, skupština je postala zakonodavni organ, mada s ograničenim pravima.

1877. - Rođen je srpski pisac Petar Kočić, jedan od najistaknutijih pisaca srpskog realizma, nacionalni borac protiv austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine. Po povratku sa studija slavistike u Beču i službovanja u Srbiji i Skoplju, dugo je bio bez posla, osuđivan je i tamnovao je u Banja Luci i Tuzli. U Banja Luci je pokrenuo list "Otadžbina", koji je često bio zabranjivan. Počeo je pesmama, ali je ubrzo prešao na prozu. Jedrim i sažetim pripovedanjem i svežim poetskim jezikom, snažno je prikazao planinski zavičaj, život u njemu i sudbinu seljaka, a u satirama je britko kritikovao prilike u kojima su živeli potlačeni bosanski seljaci pod austrougarskom okupacijom. Dela: satire "Jazavac pred sudom", "Sudanija", zbirke pripovedaka "S planine i ispod planine", "Jauci sa Zmijanja".

1882. - Prema projektu nemačkog inženjera Oskara Smrekara, koji je obavio probna bušenja, u Beogradu je pušten u rad prvi savremeni vodovod. Iz pet dubokih bunara grad je dobijao oko 65 litara vode u sekundi.

1916. - Prvi put je uzleteo avion tipa boing.

1921. - U Beogradu je pokušan atentat na regenta Aleksandra Karađorđevića, dok se vraćao iz Skupštine u kojoj je ozakonio Vidovdanski ustav. Sa skela nedovršene zgrade na uglu Miloševe i Masarikove ulice, molerski radnik Spasoje Stejić bacio je bombu na regentovu kočiju, ali je ona zapela za telefonske žice i eksplodirala ne pogodivši cilj. Stejić je potom osuđen na smrt, ali je presuda preinačena na 20 godina robije.

1922. - Rođen je srpski pisac Vasko Popa, član Srpske akademije nauka i umetnosti, najprevođeniji srpski pesnik u drugoj polovini 20. veka. Nazivan je jezičkim čudotvorcem i poslednjim velikim originalnim pesnikom. Dela: zbirke pesama "Kora", "Nepočin-polje", "Sporedno nebo", "Uspravna zemlja", "Vučja so", "Živo meso", "Kuća nasred druma", "Rez", antologija narodnih umotvorina "Od zlata jabuka", antologija poetskog humora "Urnebesnik".

1943. - U aktu odmazde zbog poraza u sukobu s borcima Rasinskog i Južnomoravskog partizanskog odreda kod Ćalija, Nemci su u Drugom svetskom ratu u podnožju brda Bagdala u Kruševcu streljali oko 600 civila, uključujući žene i decu. To mesto je nazvano Slobodište i tu se svake godine održava manifestacija Svečanosti slobode.

1945. - Rutenija, nekada deo Čehoslovačke, postaje deo Ukrajine.

1949. - Južna Afrika počela je da sprovodi aparthejd. Zabranjeno je sklapanje mešovitih brakova.

1971. - Kosmonauti Georgi Dobrovolski, Vladislav Volkov i Viktor Pacajev poginuli su tokom povratka "Sojuza 11" na zemlju. Pored brojnih spekulacija, vladina komisija je odbacila mogućnost da su trojica astronauta poginula 30 minuta pre sletanja zbog gubitka pritiska u letelici zbog neispravnog ventila.

Dogodilo se na današnji dan - 1. jul

1535. - Otpočelo je suđenje ser Tomasu Moru za izdaju. Mor je zauzimao razne državničke položaje, a u periodu 1529-1532. bio je lord-kancelar kralja Henrija VIII. Pošto nije odobravao reformaciju i odbijao da prizna kralja za crkvenog poglavara, na monitranom procesu proglašen je za izdajnika i pogubljen. Katolička crkva ga je proglasila svecem.

1646. - Rođen je Gotfrid Vilhelm Lajbnic, nemački filozof i matematičar. U filozofiji je nastojao da pomiri materijalizam i spiritualizam, a najpoznatije mu je učenje o monadama. U logiku je uveo princip dovoljnog razloga, a takođe i logički račun, tj. egzaktni matematički postupak. U matematiku je ušao kao tvorac integralnog i diferencijalnog računa istovremeno s Njutnom i nezavisno od njega, a u istoriju prirodnih nauka kao anticipator mnogih kasnije prihvaćenih ideja (značaj fosila, zakon održanja sile i dr.).

1788. - Rođen je Žan Viktor Ponsle, francuski matematičar, inženjer i fizičar koji se bavio geometrijom i primenjenom matematikom. Zaslužan je za stvaranje projektivne geometrije kao samostalne geometrijske discipline. Konstruisao je i vodnu turbinu ("Ponsleov točak").

1796. - U Cetinju je, na inicijativu vladike crnogorskog Petra I Petrovića Njegoša, održana skupština starešina Crne Gore koji su, pod zakletvom, usvojili odluku da će "svi protiv opšteg hristijanskog neprijatelja poć" i vojevati za slobodu, otadžbinu, žene i decu. Bio je to prvi dokument u kojem je u Crnoj Gori svest o potrebi odbrane otadžbine podignuta na stepen pravne obaveze.

1835. - U Pešti je štampan prvi broj "Serbskog narodnog lista", ilustrovanog književnog nedeljnika Srba u Mađarskoj, koji je pokrenuo publicista i urednik "Letopisa" Matice srpske - Teodor Pavlović. List je s kraćim prekidima izlazio do 1848.

1862. - Američki kongres prvi put je obezakonio poligamiju.

1863. - Počela je čuvena bitka kod Getisburga u američkom građanskom ratu, bitka koja je obeležena pobedom Severa.

1867. - Formiran je dominion Kanada. Dominioni su bili nezavisne zemlje u sastavu Komonvelta, a Kanada je najstariji dominion.

1874. - U SAD-u je zabeležen prvi slučaj kidnapovanja. Kidnaperima četvorogodišnjeg Čarlsa Rosa isplaćeno je 20.000 dolara.

1881. - Obavljen je prvi mećunarodni telefonski razgovor.

1904. - Otvorene su treće moderne Olimpijske igre u Sent Luisu.

1934. - Alkatraz je postao federalni zatvor.

1934. - Urađen je prvi rendgenski snimak celog tela.

1960. - Gana je postala nezavisna republika i istoga dana proklamovala je Ustav po kome je predsednik Republike ujedno i predsednik vlade i vrhovni komadant oružanih sila.

1966. - Na sednici Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, poznatoj kao Brionski plenum, na osnovu montiranih optužbi oštro je osuđena Služba bezbednosti, zbog navodnog štetnog delovanja na razvoj samoupravnog sistema. Glavna žrtva političkog obračuna, Aleksandar Ranković, blizak saradnik Josipa Broza, prinuđen je da podnese ostavku na sve funkcije.

1990. - Na referendumu u Srbiji izglasano je donošenje novog ustava i raspisivanje višestranačkih izbora. Na referendum je izašlo 75,2 odsto birača, od kojih je 96,8 odsto glasalo za.

Dogodilo se na današnji dan - 8. jul

1693. - Njujork je prvi među američkim kolonijama uveo nošenje policijskih uniformi.

1709. - Odigrala se bitka kod Poltave, u kojoj su Rusi, predvođeni Petrom Velikim, porazili Šveđane pod Karlom XII.

1796. - Izdat je prvi američki pasoš.

1838. - Rođen je grof Ferdinand Cepelin, nemački oficir i konstruktor, koji je 1900. godine, u saradnji sa Ludvigom Dirom, konstruisao veliku vazdušnu lađu - dirižabl, napunjenu gasom lakšim od vazduha - koja je po njemu nazvana cepelin.

1920. - Gradu Šapcu svečano je uručeno francusko odlikovanje Ratni krst za herojstvo i stradanje stanovništva u Prvom svetskom ratu. Šabac je 1914. i 1915. pretrpeo velika razaranja od austrougarske vojske, koja je počinila masovne ratne zločine nad srpskim civilima u Šapcu i Mačvi.

1920. - U ofanzivi Crvene armije kod Rovna u Ukrajini, poginuo je srpski revolucionar Aleksa Dundić, pomoćnik komandanta puka Šeste konjičke divizije Crvene armije i heroj Oktobarske revolucije. Njegovo pravo ime i prezime i mesto rođenja nisu pouzdano utvrđeni, ali je najverovanija pretpostavka da je rođen u selu Ražana kraj Kosjerića u zapadnoj Srbiji. Kao dobrovoljac srpske vojske u Prvom svetskom ratu, pao je posle ranjavanja u austrougarsko zarobljeništvo, odakle je prebegao u Rusiju i pridružio se Crvenoj armiji. Postao je čuven po hrabrosti i među prvima je odlikovan Ordenom crvene zastave. U znak priznanja, urna s njegovim pepelom položena je u zidine Kremlja, a u Rovnu mu je podignut spomenik.

1956. - U Beogradu je izveden prvi javni TV prenos bežičnim putem, i to povodom proslave stogodišnjice rođenja srpskog naučnika Nikole Tesle. Program iz privremenog TV studija u Institutu "Nikola Tesla" u Beogradu građani su pratili na četrdesetak prijemnika smeštenih u izloge prodavnica u raznim delovima grada.

1977. - Sabra Starr postavila je rekord, završivši svoj 100-časovni trbušni ples.

1990. - Stefan Edberg osvojio je Vimbldon pobedom nad Borisom Bekerom u finalu.

Dogodilo se na današnji dan - 9. jul

1816. - Argentina je dobila nezavisnost od Španije. Kolonijalni sistem je, zapravo, još 1808. izazvao ustanak protiv španske vlasti koji je okončan 1816, stvaranjem nezavisne države pod imenom Savezna Država Rio La Plata. Iz saveza su ubrzo istupili Paragvaj i Urugvaj, posle čega je današnja argentinska država dobila današnje ime.

1913. - Pobedom srpske vojske nad bugarskim trupama završena je Bregalnička bitka, odlučujuća za pobedu Srbije, Crne Gore i Grčke u Drugom balkanskom ratu protiv Bugarske. Drugi balkanski rat počeo je, bez objave, iznenadnim noćnim napadom bugarske Četvrte i Pete armije 30. juna 1913. na položaje srpske vojske kraj reke Bregalnice. Posle ogorčenih borbi na Ovčem polju, Prva i Treća srpska armija i Crnogorska divizija u protivnapadu su potisle Bugare preko Bregalnice i probile njihov front na Rajčanskom ridu. Srpski gubici iznosili su oko 16.600 ljudi, a bugarski više od 20.000. Na napad na dotadašnjeg saveznika u borbi protiv Otomanskog carstva, koje su zajedno proterali s Balkana, Bugarsku su podstakle Nemačka i Austrougarska, jer Berlinu i Beču nije bilo u interesu jačanje Srbije i sloga balkanskih država. Posle poraza, Bugarska je kapitulirala, a mirovnim ugovorom u Bukureštu 10. avgusta 1913. utvrđene su nove granice između balkanskih država.

1916. - Prva teretna podmornica koja je prešla Atlantik, stigla je iz Nemačke u SAD.

1943. - Četnici su u Drugom svetskom ratu tokom bitke na Sutjesci, u obračunu s partizanima kraj sela Vrbnice u fočanskom kraju, zarobili i streljali pisca Ivana Gorana Kovačića i profesora Medicinskog fakulteta u Beogradu - dr Simu Miloševića. Kovačić je napisao "Štrajk u fabrici štrebera", "Humoreske i satire", "Par nas s Parnasa", "Burgije i turpije" i nekoliko potresnih pesama, uključjući duboko tragičnu poemu "Jama" o genocidu ustaša nad Srbima, a dr Milošević više radova iz oblasti parazitologije, mikologije i bakteriologije.

1944. - Predsednik izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije - Ivan Šubašić - upoznao je svetsku javnost preko Radio Londona sa sporazumom koji je sklopio s Josipom Brozom. On se tim povodom obratio Srbima, Hrvatima i Slovencima, ne pominjući druge narode u Jugoslaviji.

1947. - Britanska princeza Elizabeta (današnja kraljica) verila se sa poručnikom Filipom Mauntbatenom.

1957. - Veštačkim putem dobijen je hemijski element nobelijum, aktinid sa rednim brojem 102.

1982. - Margaret Tačer po drugi put je postala premijer Velike Britanije.

1989. - Umro je srpski istoriograf Fedor Nikić, osnivač Muzeja fruškogorskih manastira. Univerzitetsku karijeru počeo je u Beogradu pod okriljem profesora Slobodana Jovanovića, a nastavio u Subotici na Pravnom fakultetu. Bavio se ustavnim pravom, manjinskim pitanjem i crkvenom reformom. Napisao je više dela, uključujući "Lokalne uprave Srbije u 19. i 20. veku".

1989. - Prvi put u istoriji Vimbldona, finalni mečevi i u muškoj i u ženskoj konkurenciji održani su istog dana. Pobednici su bili Boris Beker i Štefi Graf.